Nhà hiền triết Trung Hoa vĩ đại, Khổng Tử đã để lại cho nhân loại một kho tàng tri thức đồ sộ qua những cuốn sách mưu lược, đối nhân xử thế, thuật nhìn người,… Những câu nói của ông không chỉ phản ánh giá trị đạo đức và triết lý sống đương thời, mà còn trở thành nguồn cảm hứng vô tận giúp nhiều thế hệ sau này trau dồi phẩm hạnh, hướng đến một cuộc đời có ý nghĩa.
Trong bài viết dưới đây, hãy cùng DIMI BOOK nghiền ngẫm những câu nói hay của Khổng Tử nhé!
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Khổng Tử: Bậc “thánh hiền” lỗi lạc của Trung Hoa
Khổng Tử (551 – 479 TCN) là nhà triết học và giáo dục vĩ đại của Trung Quốc cổ đại, người sáng lập Nho giáo và có ảnh hưởng sâu rộng đến cả nền văn hóa phương Đông trong suốt hành trình lịch sử cho tới tận ngày nay.
Những tư tưởng của ông đã định hình nên các giá trị đạo đức và chuẩn mực xã hội trong suốt hàng nghìn năm của Trung Hoa. Nho giáo của Khổng Tử đã trở thành hệ tư tưởng chính thức của nhiều triều đại phong kiến Trung Quốc và ảnh hưởng mạnh mẽ đến các quốc gia lân cận như Nhật Bản, Hàn Quốc, Việt Nam.
Trong giáo dục, Khổng Tử được tôn vinh như một bậc “thánh hiền” lỗi lạc, ông đã đề cao tầm quan trọng của việc tự học tập, tu thân – dưỡng tính để hoàn thiện nhân cách suốt đời. Trong quản trị, ông nhấn mạnh sự cần thiết của việc lãnh đạo bằng đức hạnh và trí tuệ, thay vì chỉ dựa vào quyền lực hay bạo lực. Đó là lý do vì sao Khổng Tử không chỉ là một biểu tượng của trí tuệ – nhân văn, mà còn được tôn sùng qua các thời kỳ như một mẫu mực về nhân cách và sự cống hiến cho xã hội tiến bộ.
Câu nói hay của Khổng Tử về đạo đức
Triết lý về đạo đức của Khổng Tử được xây dựng dựa trên 5 yếu tố chính là Nhân – Lễ – Nghĩa – Trí – Tín:
- Nhân (Lòng nhân ái): Đây là cốt lõi của đạo đức, ám chỉ lòng nhân từ, tình yêu thương và sự quan tâm đến người khác. Nhân là nền tảng cho mọi mối quan hệ xã hội.
- Lễ (Lễ giáo): Khổng Tử nhấn mạnh tầm quan trọng của lễ nghi, quy tắc và phép tắc trong xã hội. Lễ không chỉ là biểu hiện bên ngoài mà còn là cách sống tôn trọng người khác và duy trì trật tự xã hội.
- Nghĩa (Chính nghĩa): Sống theo lẽ phải, không vụ lợi cá nhân và đặt lợi ích của người khác lên hàng đầu là điều mà Khổng Tử rất coi trọng.
- Trí (Trí tuệ): Đạo đức không thể tách rời khỏi trí tuệ. Khổng Tử coi trọng việc học hỏi, hiểu biết cao để đưa ra những quyết định đúng đắn, có đạo đức.
- Tín (Uy tín): Đối với Khổng Tử, trung thực và giữ lời hứa là yếu tố không thể thiếu để duy trì niềm tin trong mối quan hệ giữa con người với nhau.
Dưới đây là những câu nói hay của Khổng Tử về chủ đề đạo đức, thể hiện rõ ràng quan niệm về nhân – lễ – nghĩa -trí – tín của ông:
- Người không có chữ tín cũng sẽ chẳng làm nên trò trống gì.
- Người có đức thường không cô độc, ắt sẽ gặp được bạn trọng đạo đức như mình.
- Đừng than trời, đừng oán người, hãy chấp nhận số phận và học cách để vươn lên.
- Lời nói dối sẽ đánh bại tâm thiện. Thiếu kiên nhẫn với việc nhỏ, ắt làm hỏng mưu lớn.
- Buổi sáng nghe được đạo lý, chiều tối chết cũng mãn nguyện.
- Người hay nói lời khoa trường giả dối cũng là người không có lòng nhân từ.
- Kiềm chế bản thân và tuân theo lễ nghĩa là biểu hiện của lòng nhân ái.
- Không nhìn điều sai, không nghe điều trái, không nói điều bậy, không làm điều quấy.
Câu nói hay của Khổng Tử về cha mẹ
Theo Khổng Tử, hiếu thảo không chỉ là việc cung cấp vật chất mà còn bao gồm trách nhiệm và tôn kính đối với cha mẹ. Con cái cần phải thể hiện lòng kính trọng và chăm sóc cha mẹ cả về tinh thần lẫn vật chất. Dưới đây là một số câu nói hay về cha mẹ của Khổng Tử, thể hiện rõ định nghĩa thế nào là hiếu thảo trong tư tưởng của ông:
- Hiếu thảo là cội nguồn của đạo đức.
- Khi cha mẹ còn sống, con cái không nên đi xa, nếu đi thì phải cho cha mẹ biết nơi chốn của mình.
- Là người làm con, điều đáng lo nhất chính là bệnh tật của cha mẹ mình.
- Dù cha mẹ có lẫm lỗi, con cái vẫn phải tìm cách nhẹ nhàng để can ngăn, dù quan điểm của cha mẹ có không tương đồng, con cái vẫn phải giữ thái độ tôn kính, không được oán trách.
- Chữ hiếu ngày nay chỉ đơn thuần là nuôi được cha mẹ. Nhưng nuôi chó, nuôi ngựa cũng là nuôi, vậy nếu nuôi cha mẹ và không có sự kính trọng thì lấy gì mà phân biệt?
- Đã hành động bất hiếu với cha mẹ thì có thờ cúng cũng vô ích.
Câu nói hay của Khổng Tử về mưu lược
Khổng Tử khuyến khích tinh thần chính trực và thành thật trong mọi hành động. Ông tin rằng mưu lược không nên xuất phát từ sự mưu mô hoặc lợi dụng, mà phải được thực hiện một cách minh bạch và công bằng.
Dưới đây là một số câu nói hay về chủ đề mưu lược của Khổng Tử:
- Người không biết lo xa, ắt sẽ gặp nhiều phiền phức.
- Nếu không có vị thế thì đừng nên can dự vào việc chính sự.
- Người đứng đầu có thể bắt dân chúng nghe lời, nhưng sẽ không thể ép buộc họ đồng cảm với lý do đưa ra quyết định của mình.
- Người uyên bác yêu vẻ đẹp của sông nước, người nhân ái thích núi non. Người uyên bác luôn hành động, người nhân ái thường tĩnh lặng. Người uyên bác tìm niềm vui, người nhân ái tìm sự trường thọ.
- Người có tư chất bậc trung trở nên mới có thể bàn luận về những điều cao siêu; còn người có tư chất thấp hơn thì không thể.
- Ngẫm lại việc xưa để rõ việc nay, như vậy mới đáng để làm thầy.
- Nắm trong tay vận mệnh của cả quốc gia phải biết cẩn trọng và giữ chữ tín, biết dụng người hiền, biết lấy lòng dân.
- Trị quốc bằng đức hạnh, giống như ngôi sao Bắc Đẩu luôn đứng vững vị trí của mình để được các vì sao khác soi sáng.
- Xử kiện phải công bằng. Làm sao để khỏi kiện tụng mới là hay.
Câu nói hay của Khổng Tử về học tập
Khổng Tử đánh giá cao vai trò của giáo dục và tôn trọng sự học hỏi đối với quá trình phát triển của một người. Ông coi việc giáo dục là cách để phát triển trí tuệ và phẩm hạnh, đồng thời khuyến khích mọi người hãy tận dụng cơ hội học hỏi và tiếp thu kiến thức từ bất cứ ai.
Bạn có thể phân tích sâu hơn quan niệm của Khổng Tử về học tập qua những câu nói dưới đây của ông:
- Có kiến thức thì không lúng túng. Có lòng nhân ái thì không lo âu. Có sự dũng cảm thì không sợ hãi.
- Người không biết nhận thức sâu xa, ắt có ngày sẽ gặp phiền phức âu lo.
- Học mà không suy nghĩ thì vô ích, suy nghĩ mà không học thì chỉ thêm nguy.
- Người nhanh nhạy và ham học thì không ngại hỏi người kém hơn mình. Đó mới đích thị là người có trình độ.
- Người sinh ra đã biết là bậc thánh nhân, học rồi mới biết là bậc thứ, gặp họa rồi mới học là bậc thấp hơn nữa. Riêng người gặp khó khăn mà vẫn không học chỉ đáng bậc thấp nhất.
- Học vì cần không bằng học vì thích, học vì thích không bằng học vì say mê.
Câu nói hay của Khổng Tử về cách đối nhân xử thế
Quan niệm về cách sống đúng đắn của Khổng Tử bao hàm mọi giá trị đạo đức, lòng hiếu thuận, trí tuệ,… được đề cập ở trên.
Tất cả đã được ông tổng hợp trong những câu nói để đời sau:
- Biết lỗi mà không sửa, đó chính là lỗi!
- Người sống đến Bốn mươi tuổi đã chứng kiến nhiều thứ xấu xa, thường coi cái chết nhẹ nhàng như không!
- Giữ vững niềm tin, ham học hỏi, kiên định theo con đường chính đạo. Nước nguy thì đừng đến, nước loạn thì không ở. Khi thiên hạ an ổn thì xuất hiện, khi bất ổn thì ẩn mình.
- Ba quân có thể mất tướng nhưng đã là nam nhi thì không được phép mất đi chí hướng.
- Những gì bản thân không muốn, đừng áp đặt lên người khác. Ở nơi công cộng không nên gây thù, ở nhà đừng nên có oán trách.
- Vô công rồi nghề sắt sẽ gặp khó khăn. Người suốt ngày cờ bạc vẫn tốt hơn người chỉ biết hưởng thụ, sống không có mục đích.
- Để ghét một ai đó thì vô cùng đơn giản, nhưng để yêu thương lại không dễ dàng. Những điều tốt đẹp rất khó để nắm bắt, trong khi những điều xấu xa lại rất dễ mắc phải.
- Có những thời điểm ta buộc phải đối diện với những sự khổ đau, điều quan trọng là đừng để bản thân bị nhấn chìm bởi nó.
Xem thêm:
- [Anh-Việt]Sưu tầm 40+ câu nói hay về đạo đức và cái tâm của con người
- Tuyển tập những câu nói hay của Thiền sư Thích Nhất Hạnh
Từ việc khuyến khích con người nên học tập suốt đời đến nhấn mạnh tầm quan trọng của đạo đức và trí tuệ, tư tưởng từ ngàn đời trước của Khổng Tử vẫn trường tồn và còn nguyên giá trị cho đến ngày nay. Chúng truyền cảm hứng, giúp các thế hệ sau hướng đến một cuộc sống hạnh phúc và hướng thiện. Dành cho những ai đang phải vật lộn trước những lạc lối và sóng gió cuộc đời, hy vọng những câu nói tâm đắc trên của Khổng Tử sẽ giúp bạn tìm thấy động lực đối mặt với khó khăn, nuôi dưỡng tâm hồn và sớm đạt được những điều tốt đẹp.
Thưởng thức trọn vẹn tác phẩm qua đường link mua sách phía dưới để ủng hộ DIMI BOOK tiếp tục tạo ra những nội dung chất lượng và phong phú nhé! Chân thành cảm ơn Quý độc giả đã yêu mến!
Nội dung: Tổng hợp và review bởi DIMI BOOK
(*) Bản quyền bài viết thuộc về DIMI BOOK. Vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ “dimibook.com” khi chia sẻ hoặc trích dẫn trên các nền tảng khác.
