Thấu hiểu bản thân theo góc nhìn khoa học não bộ sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn, sống đúng với giá trị và tiềm năng thực sự của mình.

Hãy thử tưởng tượng một ngày bạn thức dậy mà không còn bất kỳ áp lực nào – không còn kỳ vọng từ gia đình, không còn sự so sánh với bạn bè, không còn gánh nặng phải “thành công” theo một tiêu chuẩn nào đó. Bạn sẽ chọn làm gì? Bạn có thực sự biết mình là ai khi không còn sự chi phối từ thế giới bên ngoài?

Sự thật là, hầu hết chúng ta đang sống dựa trên những tiêu chuẩn được áp đặt từ xã hội, chứ không hẳn theo đúng bản chất của mình. Điều này dẫn đến những lựa chọn không phù hợp, sự mâu thuẫn nội tâm và cảm giác mất phương hướng trong cuộc sống. Vì vậy, thấu hiểu bản thân không phải là một lời khuyên sáo rỗng, mà thực sự là một kỹ năng cần thiết để giúp bạn phát triển bền vững, đưa ra những quyết định đúng đắn và sống một cuộc đời ý nghĩa.

Nhưng làm thế nào để thực sự hiểu mình – mà không cảm tính hay mơ hồ? Đó là lúc khoa học não bộ trở thành công cụ mạnh mẽ giúp bạn giải mã chính mình. Thấu hiểu cách bộ não vận hành, xử lý thông tin và phản ứng với môi trường sẽ giúp bạn nhận diện rõ thế mạnh, giá trị cốt lõi, sở thích và động lực của mình, từ đó phát triển theo đúng thiên hướng tự nhiên.

Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá tại sao cần thấu hiểu bản thân từ góc độ khoa học não bộ, để từ đó sống đúng với con người thật của mình và phát triển một cách hiệu quả, bền vững.

Cơ chế hoạt động của não bộ và lý do nên tận dụng nó để thấu hiểu bản thân sâu sắc hơn

1. Cơ chế hoạt động của não bộ trong quá trình thấu hiểu bản thân

Não bộ là trung tâm điều khiển toàn bộ nhận thức, cảm xúc và hành vi của con người. Khi nói đến self-awareness, các nhà khoa học đã xác định rằng có một số vùng não đóng vai trò quan trọng trong quá trình nhận diện và phân tích bản thân, bao gồm:

• Vỏ não trước trán (Prefrontal Cortex): Đây là khu vực chịu trách nhiệm cho tư duy phản biện, lập kế hoạch và ra quyết định. Khi bạn tự đánh giá bản thân, vỏ não trước trán giúp bạn phân tích hành vi, học hỏi từ trải nghiệm và điều chỉnh để cải thiện bản thân.
• Hồi hải mã (Hippocampus): Vùng não quan trọng trong việc lưu trữ ký ức, giúp bạn hiểu rõ các trải nghiệm trong quá khứ và rút ra bài học cho tương lai. Khi hiểu rõ bản thân, bạn có thể tận dụng những kinh nghiệm tích cực và tránh lặp lại sai lầm cũ.
• Hệ limbic: Đây là trung tâm kiểm soát cảm xúc, ảnh hưởng trực tiếp đến cách bạn phản ứng với những sự kiện trong cuộc sống. Khi não bộ hiểu rõ cảm xúc của bạn, nó sẽ giúp bạn điều chỉnh hành vi một cách hợp lý hơn.

Tất cả những vùng não này phối hợp với nhau để tạo nên khả năng nhận thức bản thân, từ đó giúp bạn sống đúng với giá trị và tiềm năng thực sự của mình.

2. Tại sao nên tận dụng khoa học não bộ để thấu hiểu bản thân?

Thấu hiểu bản thân từ góc độ khoa học não bộ không chỉ đơn giản là nhận ra điểm mạnh, điểm yếu mà còn giúp bạn tiếp cận với chính mình theo một cách bài bản, có chiều sâu và thực sự hiệu quả. Dưới đây là những lý do bạn nên tận dụng khoa học não bộ để hiểu rõ bản thân hơn:

a. Tránh rơi vào vòng xoáy sống theo khuôn mẫu xã hội

Não bộ có xu hướng phản ứng với áp lực bên ngoài bằng cách tìm kiếm sự đồng thuận từ xã hội. Khi bạn không hiểu rõ mình là ai, bạn sẽ dễ bị ảnh hưởng bởi những tiêu chuẩn chung như “phải thành công sớm”, “phải có một công việc ổn định”, dẫn đến căng thẳng và mất phương hướng.

Hiểu rõ bản thân từ góc độ khoa học giúp bạn nhận thức được rằng mỗi người có một thiên hướng não bộ khác nhau, từ đó xây dựng lộ trình cá nhân hóa phù hợp với bản thân thay vì chạy theo số đông.

b. Tận dụng sức mạnh của neuroplasticity – Khả năng thay đổi của não bộ

Não bộ không phải là một cấu trúc tĩnh. Nhờ vào neuroplasticity (tính dẻo dai của não bộ), bạn có thể thay đổi tư duy, thói quen và hành vi theo hướng tích cực thông qua những chiến lược phù hợp. Khi hiểu rõ cách bộ não hình thành thói quen và xử lý thông tin, bạn có thể dễ dàng thay đổi bản thân mà không cảm thấy khó khăn hay áp lực.

c. Giúp ra quyết định đúng đắn, hạn chế xung đột nội tâm

Khi thiếu nhận thức về bản thân, chúng ta thường ra quyết định dựa trên cảm xúc nhất thời, điều này dẫn đến xung đột nội tâm và sự mâu thuẫn trong cuộc sống. Khoa học não bộ giúp bạn nhìn nhận các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định của mình một cách rõ ràng hơn, từ đó đưa ra lựa chọn hợp lý và có sự cân nhắc kỹ lưỡng.

d. Tối ưu hóa sức mạnh của các chất dẫn truyền thần kinh

Các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine (hormone tạo động lực), serotonin (hormone hạnh phúc) đóng vai trò lớn trong cách chúng ta nhìn nhận bản thân và thế giới. Khi bạn hiểu rõ cách cơ chế này hoạt động, bạn có thể điều chỉnh thói quen sống để tối ưu hóa tâm trạng, động lực và sự tập trung của mình.

Làm thế nào để thấu hiểu bản thân đúng cách từ góc độ khoa học não bộ?

Thấu hiểu bản thân không chỉ là nhận biết sở thích hay điểm mạnh một cách cảm tính, mà là quá trình đi sâu vào những yếu tố cốt lõi tạo nên con người bạn. Dưới góc nhìn khoa học, có 5 khía cạnh quan trọng giúp bạn hiểu rõ hơn về chính mình: thế mạnh, giá trị cốt lõi, tính cách, sở thích – đam mê và thiên hướng động lực.

1. Thế mạnh – Tận dụng năng lực tự nhiên để phát triển bền vững

Thế mạnh của bạn không chỉ là điều bạn làm giỏi, mà còn là khả năng bạn thực hiện một cách tự nhiên, hiệu quả mà không cảm thấy mệt mỏi. Khoa học não bộ đã chứng minh rằng thế mạnh của mỗi người được hình thành từ cách các vùng não khác nhau phát triển và liên kết với nhau.

Khi hiểu rõ thế mạnh của mình từ góc độ khoa học, bạn sẽ biết cách tập trung tối đa vào những công việc phù hợp, tận dụng tối ưu các khả năng tự nhiên mà não bộ đã lập trình sẵn. Điều này không chỉ giúp bạn đạt được hiệu suất cao hơn mà còn giảm thiểu căng thẳng khi phải làm những công việc không phù hợp với thiên hướng của mình.

Thay vì cố gắng cải thiện những điểm yếu không thuộc về bản chất, việc tập trung vào thế mạnh sẽ giúp bạn cảm thấy tự tin hơn, phát triển bền vững và duy trì sự hứng khởi trong công việc lẫn cuộc sống.

Ví dụ thực tế:

Bạn có thể nhận thấy rằng mình luôn là người giỏi tổ chức các chuyến đi chơi nhóm, lên kế hoạch cụ thể mà không cảm thấy áp lực. Đây là dấu hiệu cho thấy khả năng lập kế hoạch và quản lý thời gian là thế mạnh tự nhiên của bạn.

Ngược lại, có người sẽ cảm thấy thoải mái và sáng tạo nhất khi được làm việc trong không gian nghệ thuật, không bị gò bó bởi quy tắc cứng nhắc – đó chính là thế mạnh thuộc về tư duy sáng tạo, được chi phối bởi thùy thái dương.

2. Giá trị cốt lõi – Nền tảng cho mọi quyết định dài hạn

Giá trị cốt lõi là những nguyên tắc sống không thể thay đổi của bạn, giúp bạn đưa ra quyết định phù hợp và sống đúng với bản thân.

Theo khoa học não bộ, khi sống phù hợp với giá trị cốt lõi, não bộ giải phóng dopamine, giúp bạn duy trì động lực và cảm thấy trọn vẹn hơn.

Việc thấu hiểu giá trị cốt lõi theo khoa học não bộ giúp bạn đưa ra quyết định nhanh chóng, chính xác và đúng với con người thật của mình. Khi bạn sống đúng với giá trị, bạn sẽ không còn cảm giác mông lung hay bị cuốn theo kỳ vọng của người khác. Ngược lại, khi đi ngược lại với những gì mình trân trọng, bạn sẽ dễ rơi vào trạng thái căng thẳng và mất phương hướng. Bằng cách nhận diện giá trị cốt lõi, bạn sẽ xây dựng một cuộc sống hài hòa, hạnh phúc và phát triển dài lâu mà không phải đánh đổi chính mình.

Ví dụ thực tế:

Nếu bạn có giá trị cốt lõi là sự tự do, bạn sẽ cảm thấy ngột ngạt trong môi trường làm việc quá cứng nhắc và bó buộc. Ngược lại, nếu sự ổn định là giá trị cốt lõi của bạn, việc lựa chọn một công việc ổn định với lộ trình rõ ràng sẽ giúp bạn cảm thấy an toàn và hài lòng.

3. Sở thích và đam mê – Chìa khóa để tạo động lực lâu dài

Sở thích và đam mê có mối liên hệ chặt chẽ với hệ thống khen thưởng trong não bộ. Khi bạn làm điều mình yêu thích, vùng não liên quan đến dopamine sẽ hoạt động mạnh mẽ, tạo ra cảm giác hạnh phúc và thúc đẩy bạn tiến về phía trước.

Việc hiểu rõ sở thích và đam mê không chỉ giúp bạn duy trì động lực, mà còn giúp bạn định hình hướng đi phù hợp với thế mạnh tự nhiên của mình. Sự kết hợp này tạo nên sự phát triển bền vững, giúp bạn không chỉ làm việc hiệu quả mà còn cảm thấy ý nghĩa trong từng hành động.

Ví dụ thực tế:

Nếu bạn thích viết lách và có thế mạnh về tư duy ngôn ngữ, bạn có thể phát triển sự nghiệp trong lĩnh vực sáng tạo nội dung hoặc xuất bản sách. Ngược lại, nếu bạn thích du lịch nhưng không giỏi tổ chức, sở thích đó chỉ nên là một cách để tái tạo năng lượng thay vì là một lựa chọn nghề nghiệp.

4. Tính cách – Hiểu rõ bản chất để sống đúng với thiên hướng tự nhiên

Tính cách của mỗi người chịu sự chi phối từ hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin (ổn định tâm trạng) và norepinephrine (phản ứng với stress). Hiểu rõ tính cách giúp bạn lựa chọn môi trường làm việc và phát triển cá nhân phù hợp với mình, tránh những tác động tiêu cực từ bên ngoài.

Hiểu rõ tính cách giúp bạn không còn mơ hồ trước những lựa chọn quan trọng trong cuộc sống, tránh được những môi trường không phù hợp với bản thân. Khi bạn biết mình là ai, bạn có thể chủ động xây dựng các mối quan hệ tích cực, định hình cách làm việc hiệu quả nhất, và tránh những mâu thuẫn nội tâm không cần thiết.

Ví dụ thực tế:

Nếu bạn là người hướng nội, những buổi tụ tập đông người có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi và cạn kiệt năng lượng. Ngược lại, người hướng ngoại sẽ cảm thấy tràn đầy năng lượng khi được kết nối với người khác.

5. Thiên hướng động lực – Điều gì thực sự thúc đẩy bạn tiến về phía trước?

Mỗi người đều có một kiểu động lực khác nhau—có người bị thúc đẩy bởi thành tích, có người lại tìm kiếm sự công nhận từ cộng đồng. Hiểu rõ thiên hướng động lực sẽ giúp bạn duy trì năng lượng tích cực và không bị kiệt sức trên hành trình phát triển bản thân.

Khi bạn hiểu được điều gì thực sự thúc đẩy mình, bạn sẽ có kế hoạch hành động rõ ràng hơn, xây dựng được lộ trình phát triển cá nhân phù hợp với những mong muốn sâu sắc nhất của bản thân, tránh tình trạng theo đuổi mục tiêu sai lầm.

Ví dụ thực tế:

Nếu động lực của bạn đến từ sự công nhận, bạn sẽ cảm thấy hạnh phúc khi được ghi nhận trong công việc, nhưng nếu bạn là người được thúc đẩy bởi sự phát triển cá nhân, bạn sẽ cảm thấy thỏa mãn khi chinh phục những mục tiêu mới.

“Thấu hiểu và Định vị bản thân để Sống đời rực rỡ” – Công cụ giúp bạn hiểu mình từ góc độ khoa học não bộ

Nếu bạn đã từng cảm thấy bế tắc trên hành trình khám phá bản thân và muốn tìm hiểu nó từ góc độ khoa học, cuốn sách “Thấu hiểu và Định vị bản thân để Sống đời rực rỡ” sẽ là câu trả lời dành cho bạn.

Không chỉ đi sâu vào 5 khía cạnh trên, cuốn sách sẽ còn giúp bạn đi sâu hơn trong hành trình hiểu – ứng dụng thấu hiểu bản thân vào cuộc sống qua 3 chặng rõ ràng:

Chặng 1: Thấu hiểu bản thân qua góc nhìn khoa học – Giúp bạn nhận diện thế mạnh, giá trị, đam mê và động lực theo cách có hệ thống.

Chặng 2: Định hình con đường phù hợp với phương tiện – Hiểu rõ yếu tố môi trường sống, hệ niềm tin và cách điều chỉnh chúng để tạo ra lộ trình phát triển bền vững. Bạn sẽ biết cách lựa chọn con đường thuận lợi nhất cho mình hoặc chủ động điều chỉnh con đường hiện tại để phù hợp hơn với năng lực và giá trị cốt lõi.

Chặng 3: Định vị bản thân, hướng đi và tâm thế – Giúp bạn xác định rõ “mình muốn đi về đâu” bằng cách xây dựng mục tiêu thực tế, định hướng rõ ràng và chuẩn bị tâm thế sẵn sàng cho tương lai.

Khác với những cuốn sách truyền cảm hứng thông thường, cuốn sách này mang đến một góc nhìn khoa học và ứng dụng thực tiễn, giúp bạn hiểu rõ bản thân thông qua khoa học não bộ và tâm lý học ứng dụng. Những nghiên cứu đã chứng minh rằng, bộ não của chúng ta lưu trữ không chỉ kiến thức mà cả những cảm xúc, trải nghiệm và thất bại. Hiểu được cách não bộ vận hành sẽ giúp bạn tận dụng tối đa những dữ liệu đã có, biến chúng thành nguồn lực để phát triển bền vững.

Thông qua cuốn sách, bạn sẽ học được cách nhìn nhận lại bản thân một cách khoa học, có hệ thống, không còn cảm tính hay mơ hồ. Bạn sẽ biết cách nhận diện những thói quen, suy nghĩ được hình thành bởi cơ chế hoạt động của não bộ, từ đó điều chỉnh hành vi và tư duy để xây dựng lộ trình phát triển rõ ràng, phù hợp với thiên hướng cá nhân.

“Thấu hiểu và Định vị bản thân để Sống đời rực rỡ” không chỉ là một cuốn sách, mà là một công cụ khoa học thực tế, giúp bạn chủ động điều hướng cuộc sống dựa trên những nguyên tắc đã được chứng minh, thay vì mơ hồ hay thử sai. Nếu bạn muốn hiểu mình một cách sâu sắc và ứng dụng hiệu quả vào cuộc sống, cuốn sách này có thể là khởi đầu hoàn hảo cho hành trình ấy của bạn.

Việc hiểu bản thân không phải là điều có thể đạt được trong một sớm một chiều. Đây là một hành trình dài, và mỗi người sẽ có một tốc độ riêng để khám phá mình. Nhưng có một điều chắc chắn: Càng hiểu mình rõ, bạn sẽ càng dễ dàng đưa ra những quyết định sáng suốt, giảm bớt hoang mang và sống một cuộc đời thực sự ý nghĩa.

Bài 2: Ứng dụng khoa học não bộ để phát triển bản thân: Bí quyết giúp bạn không còn rơi vào vòng lặp chán nản và muốn bỏ cuộc

Vì sao hành trình phát triển bản thân thường trồi sụt?

Bạn có bao giờ cảm thấy dù đã nỗ lực hết mình để phát triển bản thân, nhưng kết quả vẫn không như mong đợi? Bạn đặt ra mục tiêu, lên kế hoạch chi tiết, nhưng rồi lại dễ dàng bỏ cuộc, cảm thấy chán nản hoặc không còn động lực để tiếp tục?

Nguyên nhân cốt lõi không nằm ở sự thiếu cố gắng hay phương pháp chưa đủ hiệu quả. Nó xuất phát từ việc chúng ta chưa thực sự thấu hiểu bản thân ở cấp độ sâu sắc. Hầu hết mọi người phát triển bản thân theo cách “chạy theo” – chạy theo kỳ vọng xã hội, chạy theo tiêu chuẩn của người khác, mà không hiểu được rằng não bộ chính là nơi xử lý mọi thông tin, ra quyết định và tạo nên hành vi của chúng ta.

Nếu không thực sự hiểu bản thân ở cấp độ sâu sắc, bạn có thể đang cố gắng xây dựng một phiên bản không phù hợp với chính mình, dẫn đến sự mâu thuẫn nội tâm và mất phương hướng. Giống như việc trồng một cái cây trên mảnh đất không phù hợp – dù bạn có chăm sóc thế nào, cây vẫn khó mà phát triển bền vững.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá cách khoa học não bộ có thể giúp bạn thấu hiểu bản thân một cách toàn diện, từ đó xây dựng một hành trình phát triển cá nhân bền vững, không còn trồi sụt hay lạc lối.

Nếu coi hành trình phát triển mỗi con người như một cái cây – thì gốc rễ chính là phần thấu hiểu bản thân (self-awareness), thân cây chính là cách chúng ta tư duy (liên quan trực tiếp tới cách não bộ xử lí thông tin) và các tán cây là những khía cạnh trong cuộc sống.

1. Phát triển bản thân đi từ gốc rễ – Thấu hiểu bản thân với góc nhìn khoa học

Giống như một cái cây cần gốc rễ vững chắc để phát triển, việc thấu hiểu bản thân (self-awareness) là nền tảng quan trọng nhất để đạt được thành tựu bền vững trong cuộc sống. Và khoa học não bộ chính là công cụ giúp bạn đi sâu vào nội tâm, giải mã những điều thuộc về “bản chất” của mình.

Khi nói đến self-awareness (nhận thức bản thân), chúng ta không chỉ đơn giản là nhận biết sở thích hay điểm mạnh của mình, mà cần hiểu sâu hơn về các yếu tố như:

• Thế mạnh tự nhiên: Điều gì khiến bạn làm tốt mà không cần quá nhiều nỗ lực? Não bộ bạn xử lý thông tin theo kiểu tư duy logic hay sáng tạo? Liên kết những trải nghiệm này sẽ giúp bạn xác định ra được Thế mạnh của bản thân.
• Giá trị cốt lõi: Đâu là những nguyên tắc sống bất biến của bạn? Bạn coi trọng mạo hiểm hay sự ổn định? Nếu sự lựa chọn khớp với giá trị cốt lõi, bạn sẽ ít gặp cảm giác hoang mang, không chắc chắn về bản thân khi gặp biến cố, thất bại.
• Tính cách: Bạn là người hướng nội hay hướng ngoại? Là kiểu người bình tĩnh hay dễ nóng giận? Xác định rõ tính cách hiện tại và tính cách của “con người tương lai bạn muốn trở thành” sẽ giúp chúng ta định hình rõ hơn tương lai của bản thân.
• Sở thích và đam mê: Những hoạt động nào khiến bạn cảm thấy hạnh phúc và tràn đầy năng lượng?…

Thiên hướng động lực: Bạn được thúc đẩy bởi sự công nhận, thành tích hay mong muốn phát triển cá nhân?…

• Ngoài ra, bản thân mỗi cá nhân còn có những yếu tố quan trọng khác chi phối trực tiếp cách bạn suy nghĩ và ra quyết định, bao gồm Quá Khứ – Hệ Niềm Tin – Môi trường xung quanh – Cách bạn nghĩ về Tương Lai – Cách bạn định nghĩa chính mình.

Khi tiếp cận dưới góc độ khoa học não bộ, bạn hiểu bản chất cách bộ não hoạt động và chi phối trong từng trường hợp, từ đó tự bạn sẽ hiểu sâu sắc “mỗi lựa chọn” sẽ dẫn tới những gì và làm sao để có những quyết định tốt trong cuộc sống.

Làm thế nào để thực hành thấu hiểu bản thân bằng khoa học não bộ?

• Quan sát và ghi chép: Nhật ký tư duy giúp bạn nhận diện các mô thức hành vi và phản ứng của mình trước những tình huống khác nhau.
• Phản tư có chủ đích: Đặt câu hỏi đúng về bản thân như “Điều gì khiến mình thực sự hạnh phúc?” hoặc “Tại sao mình luôn cảm thấy thiếu động lực?”.

Tham khảo cuốn sách “Thấu hiểu và Định vị bản thân để Sống đời rực rỡ”: Khác với những cuốn sách truyền cảm hứng thông thường, cuốn sách này mang đến góc nhìn khoa học và ứng dụng thực tiễn, giúp bạn hiểu rõ cách não bộ vận hành, tác động đến tư duy của bạn như thế nào, từ đó xây dựng được lộ trình phát triển bền vững dựa trên thế mạnh cá nhân.

Hành trình cuốn sách là hành trình tìm hiểu về cách não bộ phản ứng một cách nhẹ nhàng, dễ hiểu, đan xen những câu chuyện trải nghiệm giúp khoa học trở nên gần gũi với mỗi người.

Thấu hiểu bản thân không chỉ là hành trình tự nhận thức, mà còn là sự kết nối chặt chẽ với cơ chế hoạt động của bộ não, giúp bạn hiểu bản chất của những thiên hướng cá nhân cũng như cách phát triển, điều chỉnh chúng.

2. Thân Cây – Tư duy (Mindset) phát triển với khoa học não bộ

Nếu self-awareness là gốc rễ của sự phát triển, thì tư duy đúng đắn chính là thân cây giúp bạn đứng vững trước thử thách. Nhưng tư duy không chỉ là việc suy nghĩ tích cực—mà quan trọng hơn, bạn cần hiểu cách não bộ xử lý mọi thông tin ra vào, từ đó rèn luyện những thói quen và tư duy phù hợp.

Bộ não của bạn là trung tâm kiểm soát mọi hành vi, suy nghĩ và phản ứng trước thế giới xung quanh. Mỗi ngày, nó tiếp nhận vô số thông tin từ môi trường và nội tâm, sau đó xử lý, phân tích và đưa ra quyết định. Nếu bạn không hiểu cách bộ não vận hành, bạn sẽ dễ bị cuốn vào những vòng lặp của suy nghĩ tiêu cực, trì hoãn và thiếu động lực, khiến hành trình phát triển cá nhân trở nên khó khăn.

Khoa học về tư duy và phát triển cá nhân:

Khoa học thần kinh đã chứng minh rằng não bộ có khả năng neuroplasticity – tức là khả năng thay đổi và thích nghi liên tục. Điều này có nghĩa là dù bạn đã từng gặp thất bại hay bị ảnh hưởng bởi tư duy tiêu cực, bạn vẫn có thể rèn luyện và thay đổi để trở nên tích cực hơn.

Khi bạn lặp lại một suy nghĩ hoặc niềm tin mới, các nơ-ron thần kinh trong não sẽ tạo ra những kết nối mới. Mỗi lần bạn tiếp tục suy nghĩ như vậy, các liên kết này sẽ trở nên mạnh mẽ hơn, giống như một con đường trong rừng được đi lại thường xuyên, dần trở thành một lối mòn rõ ràng.

Nhưng điều quan trọng là:

• Nếu bạn liên tục duy trì những niềm tin tiêu cực, não bộ sẽ củng cố những kết nối cũ, khiến bạn dễ rơi vào vòng lặp của sự trì hoãn và tự ti.
• Ngược lại, khi thay thế bằng niềm tin tích cực, lặp lại nó cùng với cảm xúc mạnh, bộ não sẽ dần chuyển trọng tâm sang những lối tư duy mới, giúp bạn tự tin và lạc quan hơn.

Sự khác biệt giữa người thành công và người thất bại nằm ở loại tư duy mà họ duy trì. Khoa học phân chia tư duy thành hai nhóm:

• Tư duy đóng (Fixed Mindset): Tin rằng khả năng là cố định, dễ nản lòng trước thất bại. Não bộ của họ thường kích hoạt phản ứng “đóng cửa”, không cho phép thử nghiệm cái mới.
• Tư duy mở (Growth Mindset): Tin rằng mọi kỹ năng và kiến thức có thể được cải thiện qua quá trình rèn luyện. Mỗi thất bại đều là cơ hội học hỏi.

Điều này có nghĩa là, bạn hoàn toàn có thể thay đổi tư duy của mình bằng cách rèn luyện não bộ đúng cách, từ đó tạo ra nền tảng vững chắc cho hành trình phát triển cá nhân.

3. Tán cây “bung nở” – Gặt hái thành công trong sự nghiệp và cuộc sống

Khi gốc rễ đã vững vàng nhờ sự thấu hiểu bản thân, và thân cây được xây dựng từ một mindset đúng đắn, thì những tán cây – tượng trưng cho những khía cạnh trong cuộc sống như sự nghiệp, mối quan hệ, tài chính,… – sẽ dần nở rộ. Đây là giai đoạn bạn chuyển hóa sự hiểu biết thành những thành tựu thực tế, tạo nên một cuộc sống hài hòa và ý nghĩa.

3.1. Sự nghiệp – Chọn đúng đường, đi đúng hướng

Khi hiểu rõ giá trị cốt lõi, thế mạnh và động lực bên trong, bạn sẽ có khả năng chọn lựa công việc phù hợp thay vì bị cuốn theo áp lực xã hội. Sự phù hợp này không chỉ dừng lại ở việc chọn ngành nghề, mà còn ở cách bạn làm việc, phát triển sự nghiệp một cách thông minh và bền vững.

Tuy nhiên, hãy luôn nhớ rằng: Tán cây không thể mãi xanh tốt nếu thiếu đi sự nuôi dưỡng liên tục từ gốc rễ và thân cây. Hiểu rõ bản thân không chỉ giúp bạn đạt được những thành tựu mong muốn mà còn giúp bạn duy trì chúng bền vững, tránh rơi vào trạng thái “đạt được rồi lại mất đi” hay cảm giác trống rỗng sau thành công.

Ví dụ: Nếu bạn có thế mạnh trong việc sáng tạo và tư duy ngôn ngữ, nhưng lại chọn một công việc yêu cầu tư duy phân tích cứng nhắc như kế toán vì cho rằng đó là con đường ổn định, bạn sẽ dễ cảm thấy mất động lực, chán nản. Ngược lại, khi bạn hiểu rõ rằng mình phát triển tốt nhất trong môi trường sáng tạo nội dung hoặc tiếp thị, bạn sẽ tận dụng đúng năng lực của mình để thăng tiến và cảm thấy hài lòng với sự nghiệp.

Ngoài ra, thấu hiểu bản thân giúp bạn tối ưu hóa cách làm việc, biết khi nào mình đạt hiệu suất cao nhất để sắp xếp công việc hợp lý. Một số người làm việc hiệu quả vào buổi sáng, trong khi số khác lại đạt đỉnh năng lượng vào buổi chiều hoặc tối. Não bộ hoạt động theo nhịp sinh học (circadian rhythm), và khi hiểu điều này, bạn sẽ biết cách tối ưu thời gian làm việc để đạt hiệu suất tối đa mà không bị kiệt sức.

3.2. Mối quan hệ – Xây dựng kết nối sâu sắc và ý nghĩa

Mối quan hệ cá nhân và xã hội là một phần quan trọng trong cuộc sống, và chúng sẽ trở nên ý nghĩa hơn khi bạn hiểu rõ bản thân mình. Khi biết rõ giá trị cốt lõi, tính cách và ranh giới cá nhân, bạn sẽ xây dựng được các mối quan hệ lành mạnh, tránh những mối quan hệ độc hại hoặc những sự kết nối không phù hợp với bản thân.

Ví dụ: Nếu bạn là người hướng nội, thích không gian yên tĩnh và cần thời gian để sạc lại năng lượng, bạn sẽ nhận ra rằng việc duy trì quá nhiều mối quan hệ xã giao hoặc tham gia các sự kiện đông người thường xuyên có thể khiến bạn mệt mỏi. Thay vào đó, bạn sẽ tập trung vào việc xây dựng những mối quan hệ sâu sắc, chất lượng với một số ít người thực sự quan trọng.

Tuy nhiên, hãy luôn nhớ rằng: Tán cây không thể mãi xanh tốt nếu thiếu đi sự nuôi dưỡng liên tục từ gốc rễ và thân cây. Hiểu rõ bản thân không chỉ giúp bạn đạt được những thành tựu mong muốn mà còn giúp bạn duy trì chúng bền vững, tránh rơi vào trạng thái “đạt được rồi lại mất đi” hay cảm giác trống rỗng sau thành công.

Nếu bạn cảm thấy phát triển bản thân giống như một chuyến tàu lượn với đủ các cung bậc lên xuống—lúc tràn đầy động lực, lúc lại muốn bỏ cuộc—thì đã đến lúc bạn cần tiếp cận theo một hướng khác: Hiểu rõ cách não bộ vận hành để làm chủ sự phát triển của chính mình.

Việc phát triển bản thân không chỉ là chuyện của kỷ luật hay nỗ lực, mà là lựa chọn cách thức phù hợp với chính bạn, dựa trên thế mạnh tự nhiên, giá trị cốt lõi và lối tư duy của mỗi người.

Quá trình này luôn mất thời gian, nên hãy luôn ghi nhớ rằng: Bạn không cần phải trở thành một phiên bản “hoàn hảo” ngay lập tức. Chỉ cần hiểu mình rõ hơn từng chút một, bạn sẽ tạo ra những thay đổi có ý nghĩa và lâu dài.

Xem sách chi tiết THẤU HIỂU VÀ ĐỊNH VỊ BẢN THÂN ĐỂ SỐNG ĐỜI RỰC RỠ tại đây