Gia Cát Lượng (Gia Cát Khổng Minh) là một nhà quân sự và chính trị gia tài ba trong lịch sử Trung Quốc, được biết đến với nhiều câu nói sâu sắc và triết lý. Gia Cát Lượng gần như là hiện thân của trí tuệ, với tài năng thần kỳ, sắp xếp kế hoạch từ xa, quyết định trận chiến từ hàng nghìn dặm. Vì vậy, khi Lỗ Tấn bình luận về Gia Cát Lượng, ông đã cảm thán: “Trí tuệ và tài năng của Gia Cát Lượng vượt trội đến mức không giống như một người phàm.”
Những câu nói của ông không chỉ phản ánh sự thông thái của một trong những nhà chiến lược vĩ đại nhất lịch sử Trung Hoa mà còn cung cấp những chỉ dẫn có giá trị cho cuộc sống và công việc. Hãy cùng DIMI BOOK điểm danh những câu nói hay nhất của Gia Cát Lượng để khám phá những triết lý và những bài học quý báu mà ông để lại nhé!
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Lòng quyết tâm và học hỏi là đường đến thành công
1. Không học thì không có tài rộng, không chí thì không thành công trong việc học.
“Phi học vô dĩ quảng tài, phi chí vô dĩ thành học.”
2. Con người sinh ra thì ngay thẳng, tâm nếu có lệch lạc là do hành động sai trái. Không có đạo lý thì không thể đứng vững, không có nghĩa lý thì không thể hành động.
“Nhân chi sinh dã trực, tâm chi tác dã lệch. Phi đạo bất lập, phi nghĩa bất hành.”
3. Người hiền tài là cốt lõi của quốc gia, khi nguyên khí hưng thịnh thì đất nước mạnh mẽ và phát triển, khi suy yếu thì đất nước sẽ trở nên yếu kém và hèn mọn.
“Người hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn.”
4. Người quân tử cần xem trọng việc học, lấy đức hạnh làm nền tảng, lòng nhân ái làm gốc rễ, và sự trung thực làm điều quan trọng nhất.
“Người quân tử phải lấy sự học làm trọng, lấy đức làm cốt, lấy lòng nhân ái làm gốc, lấy sự trung thực làm đầu.”
5. Không có kế hoạch lớn thì không thể thành công; không chịu khó nhọc thì không thể đạt được công lao; không giữ bình tĩnh thì không thể lập công.
“Không mưu đại sự, không thể có thành công; không chịu khó nhọc, không thể có công lao; không giữ bình tĩnh, không thể lập công.”
6. Không sợ việc khó khăn, chỉ sợ lòng người không kiên định.
“Không sợ việc khó, chỉ sợ lòng người không vững.”
7. Người không có ý chí như chiếc thuyền không có bánh lái, dễ bị sóng gió cuộc đời cuốn đi.
“Người không có chí như thuyền không lái, dễ bị sóng gió cuốn trôi.”
8. Cẩn thận để đạt được hiểu biết, chăm chỉ để bù đắp những thiếu sót.
“Thận dĩ hoạch tri, cần dĩ bổ đoản.”
9. Học mà không suy nghĩ thì vô ích, suy nghĩ mà không học thì nguy hiểm.
“Học nhi bất tư tắc võng, tư nhi bất học tắc đãi.”
10. Người chí sĩ dùng tâm, mỗi động tác đều làm cho thiên hạ yên tĩnh.
“Chí sĩ dụng tâm, động tắc thiên hạ an tĩnh.”
11. Tâm bình thì khí hòa, khí hòa thì trí tuệ sinh ra, trí tuệ sinh thì mọi việc thành công.
“Tâm bình tắc khí hoà, khí hoà tắc trí sinh, trí sinh tắc sự thành.”
12. Có tài nhưng hay ghen ghét thì sẽ thành người kiêu ngạo, không học mà thích tâng bốc thì sẽ trở thành kẻ xu nịnh.
“Hữu tài nhi tật thị tất đại, vô học nhi tiễn thị tất nịnh.”
13. Người không có chí hướng sẽ trôi nổi, lạc lõng giữa cuộc đời, không biết đi về đâu.
“Người không có chí hướng, như thuyền không lái giữa biển cả.”
Suy nghĩ và hành động: Từ lý thuyết đến thực tiễn
14. Chiến thắng mà không kiêu ngạo, thất bại mà không nản lòng, đó chính là phẩm chất của người quân tử.
“Thắng không kiêu, bại không nản, chính là phẩm chất của người quân tử.”
15. Việc đọc sách mà không suy nghĩ sẽ trở nên lãng phí, còn suy nghĩ mà không đọc sách thì dễ dẫn đến nguy hiểm.
“Đọc sách mà không suy nghĩ thì hoang phí; suy nghĩ mà không đọc sách thì nguy hiểm.”
16. Đừng vì việc thiện nhỏ mà bỏ qua, đừng vì việc ác nhỏ mà làm.
“Chớ thấy việc thiện nhỏ mà không làm, chớ thấy việc ác nhỏ mà làm.”
17. Tín nghĩa là gốc, lễ nghi là vỏ ngoài.
“Tín vi bổn, lễ vi mạo.”
18. Không có đức hạnh thì không thể hưng thịnh, không có nhân nghĩa thì không thể quản lý.
“Phi đức bất hưng, phi nhân bất trị.”
19. Người quân tử dưỡng chí phải không cầu, giữ tĩnh lặng để không ham muốn, không tức giận để tránh họa, không tham lam để giữ lợi ích.
“Phu tương dưỡng chí, tu dĩ vô cầu, tĩnh dĩ vô dục, phi nộ dĩ tàng hoạ, phi tham dĩ tàng lợi.”
20. Lời nói tốt đẹp làm tịnh tâm hồn, hành động tốt đẹp làm tịnh thân thể.
“Thiện ngôn tịnh tâm, thiện hành tịnh thân.”
21. Việc khó khăn nhất đối với nhân tài không phải là phát hiện mà là sử dụng họ một cách đúng đắn.
“Cái khó của nhân tài không phải là tìm kiếm mà là biết sử dụng đúng.”
22. Tâm không động, vật không thể lay chuyển.
“Tâm bất vi, vật bất chuyển.”
23. Thấy việc nghĩa mà không làm, không phải là người dũng cảm.
“Kiến nghĩa bất vi, vô dũng dã.”
Nhân cách và đạo đức là cốt lõi của hành vi và quyết định
24. Khiêm tốn tận tụy, chết mới thôi.
“Cúc cung tận tụy, tử nhi hậu dĩ.”
25. Sử dụng người như dùng gỗ, ngắn cũng có thể thành dài. Ý nói biết cách sử dụng điểm mạnh của mỗi người dù họ có khuyết điểm.
“Dụng nhân như dụng mộc, đoản diệc khả trường.”
26. Nghĩa là con đường thiện, lễ là gốc rễ của điều chỉnh hành vi.
“Nghĩa giả thiện chi đạo, lễ giả điều chi bản.”
27. Người lãnh đạo cần biết cách tận dụng và phát huy điểm mạnh của mỗi cá nhân.
“Người trị nước phải dùng người như dùng gỗ, mộc có chỗ ngắn, chỗ dài, chỗ thô, chỗ mịn, nếu biết dùng sẽ tạo thành khí cụ.”
28. Nhân tài mà không tự kiềm chế sẽ dễ sa vào lầm lỗi, người có trí mà không tự bảo vệ sẽ dễ bị hại.
“Cái khó của nhân tài là không biết tự kiềm chế, cái khó của người có trí là không biết tự bảo tồn.”
29. Trung thành, hiếu thảo, khí tiết, nhân nghĩa là gốc rễ của lời nói và hành động.
“Trung hiếu tiết nghĩa, ngôn hành chi bản.”
30. Biết người mà dùng tốt, phát huy hết tài năng của người đó là lý do để quyền lực trở nên mạnh mẽ.
“Tri nhân thiện nhiệm, nhân tài tận năng, sở dĩ phu quyền cường.”
31. Đời người như con ngựa trắng lướt qua khe cửa, chỉ nên để tâm trạng yên tĩnh mà hưởng thụ nhàn hạ.
“Nhân sinh như bạch câu quá khích, chỉ kham dĩ tâm cảnh thích nhàn.”
32. Kẻ tiểu nhân cầu danh, người quân tử cầu thực.
“Tiểu nhân cầu danh, quân tử cầu thực.”
33. Tâm tĩnh thì làm được điều tốt, tâm loạn thì không thành công.
“Tâm tĩnh đắc thiện, tâm loạn tắc bất thành.”
34. Tu dưỡng bản thân bằng cách tu đạo, lập thân bằng cách tu đức.
“Thân dĩ tu đạo, đức dĩ lập thân.”
35. Người trí nhớ lâu, người ngu chỉ nhớ tạm thời.
“Người trí nhớ dài, người ngu chỉ nhớ ngắn.”
36. Nhân nghĩa là gốc, trí dũng là sự kỳ diệu.
“Nhân nghĩa vi bổn, trí dũng vi kỳ.”
37. Biết đủ thường hay vui vẻ, cầu mong sự nhàn rỗi, tiện nghi.
“Tri túc thường lạc, cầu nhàn tiện dật.”
Giải nghĩa: Câu nói này muốn nhấn mạnh rằng hạnh phúc không đến từ việc sở hữu nhiều vật chất mà đến từ sự hài lòng với những gì mình đang có. Khi một người biết đủ, họ sẽ không bị cuốn vào vòng xoáy của vật chất, không bị áp lực bởi những kỳ vọng của xã hội. Từ đó, họ có thể tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn và ý nghĩa hơn.
38. Quân tử phải hành động theo đúng đạo lý, không để cảm xúc cá nhân chi phối.
“Người quân tử nên hành động theo điều đúng, không làm theo ý thích cá nhân.”
39. Dùng trí tuệ chứ không dùng tức giận, dùng tài năng chứ không dùng vẻ bề ngoài.
“Dụng trí bất dụng nộ, dụng tài bất dụng sắc.”
40. Thời cơ thuận lợi không bằng vị trí tốt, vị trí tốt không bằng lòng người hòa hợp.
“Thiên thời bất như địa lợi, địa lợi bất như nhân hòa.”
Tĩnh lặng và rèn luyện để nuôi dưỡng tâm hồn và phẩm hạnh
41. Biết mình biết người, trăm trận trăm thắng.
“Tri kỷ tri bỉ, bách chiến bách thắng.”
42. Việc nhỏ không nhẫn, việc lớn sẽ loạn.
“Tiểu sự bất nhẫn, tắc loạn đại mưu.”
43. Nuôi quân hàng nghìn ngày để sử dụng trong một giờ chiến đấu.
“Dưỡng quân nghìn ngày, dùng quân một giờ.”
44. Người trí luôn suy nghĩ kỹ lưỡng trong ba tình huống: khi giận dữ, xem xét cơn giận sẽ gây hại gì; khi vui sướng, xem xét niềm vui sẽ gây hại gì; khi buồn bã, xem xét nỗi buồn sẽ gây hại gì.
“Người trí luôn có ba điều phải xem xét: khi nóng giận, xem xét cơn giận có hại gì; khi vui sướng, xem xét niềm vui có hại gì; khi đau buồn, xem xét nỗi buồn có hại gì.”
45. Tâm tĩnh lặng thì tự nhiên sẽ mạnh mẽ, chí thành thật thì tự nhiên sẽ thành công.
“Tâm tĩnh tự nhiên cường, chí thành tự nhiên đạt.”
46. Sự thành công hay thất bại của một người phụ thuộc vào chính ý chí và quyết tâm của người đó.
“Sự thành công hay thất bại của một người phụ thuộc vào chính ý chí của người đó.”
47. Con người chỉ có thể lập kế hoạch, còn việc thành bại phụ thuộc vào trời định.
“Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên.”
48. Đức dày nâng đỡ vạn vật, khiêm tốn đối nhân xử thế.
“Hậu đức tải vật, khiêm tốn xử thế.”
49. Dùng binh phải lấy tĩnh, tĩnh mới có thể làm điều kỳ diệu, kỳ diệu mà như thường là trí tuệ.
“Dụng binh tất dĩ tĩnh, tĩnh nhi nhiên vi kỳ, kỳ nhi nhiên vi trí.”
50. Người trí tuệ biết rõ việc cần làm, người dũng cảm biết rõ việc không nên làm.
“Người trí biết rõ điều phải làm, người dũng biết rõ điều không nên làm.”
51. Một ngày làm việc thiện, tuy không thấy ngay kết quả, nhưng tự nhiên sẽ có lợi ích.
“Nhất nhật hành thiện, tuy bất kiến kỳ đức, tự nhiên hữu dư khí hưởng.”
52. Thân thể có thể không rèn luyện sao? Đạo đức có thể không tiến bộ sao? Hành động có thể không cẩn thận sao?
“Thân chi khả bất tu tai? Đạo chi khả bất tiến tai? Hành chi khả bất chí tai?”
53. Tĩnh lặng để nuôi dưỡng tâm hồn, tiết kiệm để nuôi dưỡng đức hạnh.
“Tĩnh dĩ dưỡng tâm, kiệm dĩ dưỡng đức.”
54. Người trí tuệ trông như ngu ngốc, người dũng cảm trông như nhút nhát.
“Trí giả nhược ngu, dũng giả nhược khiếp.”
55. Tĩnh lặng để rèn luyện bản thân, tiết kiệm để nuôi dưỡng đức hạnh, tránh nổi giận để giấu họa, tránh ham muốn để giữ vững tâm hồn.
“Tĩnh dĩ tu thân, kiệm dĩ dưỡng đức, phi nộ dĩ tàng hoạ, phi dục dĩ tồn tâm.”
Xem thêm:
- [Anh – Việt] 70+ câu nói hay về sách và đọc sách: Hành trình của những tâm hồn yêu đọc sách
- Tuyển tập những câu nói hay của Thiền sư Thích Nhất Hạnh
Những câu nói hay của Gia Cát Lượng không chỉ là lý thuyết suông mà còn là những nguyên tắc thiết thực và sâu sắc. Những câu nói của ông sẽ giúp chúng ta nhìn nhận rõ hơn về thế giới và bản thân. Khi thấu hiểu và áp dụng những lời dạy này, chúng có thể trở thành kim chỉ nam dẫn dắt bạn đến thành công và sự phát triển cá nhân bền vững trong công việc hằng ngày và trong cuộc sống tương lai.
Nội dung: Tổng hợp và review bởi DIMI BOOK
(*) Bản quyền bài viết thuộc về DIMI BOOK. Vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ “dimibook.com” khi chia sẻ hoặc trích dẫn trên các nền tảng khác.
