Bạn có tin rằng, một ý tưởng bị từ chối đến 25 lần cuối cùng lại trở thành một trong những cuốn sách bán chạy nhất mọi thời đại và thay đổi cách làm việc của hàng triệu người? Đó chính là câu chuyện của cuốn sách “Tuần làm việc 4 giờ” – Tim Ferriss. Nhưng điều gì đã giúp anh biến một ý tưởng tưởng chừng vô vọng thành hiện thực? Bí mật nằm ở Book Proposal – bản đề xuất sách. Vậy Book Proposal là gì mà có thể quyết định sự ra đời của một cuốn sách? Và làm thế nào để viết một bản Book Proposal thuyết phục? Hãy cùng DIMI Book khám phá ngay trong bài viết dưới đây!
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Book proposal là gì?
Định nghĩa
Book Proposal, hay bản đề xuất sách, là tài liệu mà tác giả gửi đến nhà xuất bản để giới thiệu về một cuốn sách chưa xuất bản. Đây là bước quan trọng giúp nhà xuất bản đánh giá tiềm năng về nội dung và thị trường trước khi quyết định đầu tư.
Ở các nước có nền xuất bản phát triển, Book Proposal thường được gửi thông qua đại lý văn học (Literary Agent) – người đại diện cho tác giả làm việc với nhà xuất bản. Tuy nhiên, tại Việt Nam, do mô hình đại lý văn học chưa phổ biến, tác giả thường trực tiếp gửi bản đề xuất này đến nhà xuất bản hoặc các đơn vị phát hành sách.
Book Proposal có gì khác với bản thảo hoàn chỉnh?
Nhiều người nhầm lẫn rằng khi gửi sách cho nhà xuất bản, họ cần một bản thảo hoàn chỉnh. Thực tế, với sách phi hư cấu (non-fiction), bạn chỉ cần một Book Proposal chứ không nhất thiết phải viết toàn bộ tác phẩm. Bản đề xuất này giúp nhà xuất bản hiểu rõ:
- Cuốn sách nói về điều gì? Có điểm gì độc đáo, khác biệt?
- Đối tượng độc giả là ai?
- Cuốn sách này có tiềm năng không?
- Tác giả có khả năng quảng bá sách như thế nào?
Dựa trên thông tin từ Book Proposal, nhà xuất bản sẽ quyết định có ký hợp đồng xuất bản hay không. Nếu được chấp thuận, tác giả mới bắt tay vào viết toàn bộ bản thảo.
Book Proposal quan trọng như thế nào?
Đối với tác giả
Tăng cơ hội được xuất bản
Tại Việt Nam, nhiều tác giả viết xong bản thảo rồi mới tìm cách gửi đến nhà xuất bản. Tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến việc bị từ chối nếu nhà xuất bản không thấy được tiềm năng thương mại của sách. Book Proposal chuyên nghiệp giúp tác giả thuyết phục nhà xuất bản ngay từ đầu, tăng cơ hội nhận được hợp đồng xuất bản ngay cả khi bản thảo chưa hoàn chỉnh (đặc biệt với sách phi hư cấu).
Giúp tác giả hiểu rõ hơn về sách của mình
Viết Book Proposal không chỉ là để thuyết phục người khác mà còn giúp chính tác giả hệ thống lại ý tưởng của mình.
Khi trả lời các câu hỏi như: “Độc giả của tôi là ai?”, “Cuốn sách này có gì khác biệt?”, “Làm sao để tiếp cận thị trường?”, tác giả sẽ có cái nhìn thực tế hơn về giá trị của sách và cách phát triển nội dung một cách hợp lý.
>>> Đọc thêm bài viết “Phân khúc khách hàng khi tiếp thị sách sao cho phù hợp?”
Hỗ trợ đàm phán hợp đồng xuất bản
Một bản Book Proposal tốt không chỉ tạo ấn tượng với nhà xuất bản, mà còn tạo lợi thế trong việc thương lượng hợp đồng. Nếu tác giả chứng minh được sách có thị trường tiềm năng, nhà xuất bản có thể sẵn sàng đầu tư nhiều hơn cho việc biên tập, in ấn và quảng bá.
Đối với nhà xuất bản
Giúp đánh giá tiềm năng của sách
Nhà xuất bản nhận rất nhiều bản thảo mỗi ngày, nhưng họ không thể đọc hết tất cả từ đầu đến cuối. Book Proposal súc tích, rõ ràng sẽ giúp họ nắm bắt nhanh chóng nội dung, đối tượng độc giả và tiềm năng thị trường của cuốn sách mà không cần phải đọc toàn bộ bản thảo ngay từ đầu.
Giảm rủi ro đầu tư
Xuất bản sách là một khoản đầu tư lớn, bao gồm chi phí biên tập, in ấn, marketing và phân phối. Book Proposal tốt sẽ cung cấp dữ liệu về thị trường, đối tượng độc giả và cách quảng bá, giúp nhà xuất bản đánh giá mức độ khả thi trước khi quyết định đầu tư. Bằng cách này, họ sẽ giảm được nhiều rủi ro khi chọn lọc bản thảo để xuất bản.
Xác định đúng đối tượng độc giả và chiến lược marketing
Book Proposal sẽ giúp nhà xuất bản xác định chiến lược marketing phù hợp ngay từ đầu, thay vì phải mất thời gian nghiên cứu sau khi bản thảo đã được duyệt.
Cách viết Book Proposal thu hút
Trang bìa
Ở phần này, bạn cần trình bày một số thông tin cơ bản sau:
- Tên sách: Viết tên sách đầy đủ (hoặc tên dự kiến nếu chưa quyết định). Cần đảm bảo tên sách có thể gây sự chú ý hoặc phản ánh đúng nội dung cốt lõi của sách.
- Tên tác giả: Cung cấp thông tin đầy đủ về tác giả, có thể kèm theo một vài dòng giới thiệu nếu có thành tích xuất bản trước đó.
- Thông tin liên hệ của tác giả: Cung cấp các phương thức liên lạc như email, số điện thoại hoặc mạng xã hội chuyên nghiệp (LinkedIn, trang blog cá nhân) để người nhận dễ dàng liên hệ.
Tóm tắt dự án
Mỗi bản đề xuất sách đều bắt đầu với phần tổng quan về cuốn sách bạn dự định viết. Đây là phần giúp nhà xuất bản nắm rõ nội dung và tiềm năng thương mại của sách. Bạn cần làm rõ cuốn sách nói về điều gì (hoặc ai), hướng đến đối tượng nào và có gì đặc biệt so với những sách khác trên thị trường.
Biên tập viên phát triển nội dung Elizabeth Evans gợi ý rằng: “Hãy viết phần tổng quan như thể bạn đang soạn nội dung bìa sách – lôi cuốn và thuyết phục. Đây cũng chính là cách mà nhà xuất bản sẽ dùng để thu hút độc giả sau này.”
Phần tổng quan thường không quá 2 trang, tập trung vào những điểm quan trọng nhất:
- Giới thiệu ngắn gọn về cuốn sách: Làm nổi bật về điểm chính của cuốn sách, thể loại (tiểu thuyết, phi hư cấu) và chủ đề của sách. Nếu sách của bạn có yếu tố giáo dục, ví dụ như các sách kinh doanh hay hướng dẫn nghề nghiệp, hãy nêu rõ mục đích và đối tượng đọc.
- Thể loại, chủ đề và đối tượng độc giả mục tiêu: Ví dụ, nếu bạn viết về một cuốn sách quản trị doanh nghiệp, hãy chỉ rõ đối tượng mục tiêu là các nhà quản lý, doanh nhân hoặc sinh viên ngành kinh tế. Việc xác định đối tượng đọc rõ ràng giúp nhà xuất bản hiểu được tiềm năng phát triển của cuốn sách.
- Lý do tại sao cuốn sách này có tiềm năng xuất bản: Bạn có thể đưa ra một ví dụ về sự thiếu hụt trong thị trường sách hiện tại. Ví dụ: Nếu sách của bạn về hướng dẫn làm marketing online cho các doanh nghiệp nhỏ tại Việt Nam, hãy chỉ ra rằng hiện tại chưa có nhiều tài liệu chuyên sâu nào dành riêng cho đối tượng này.
Tổng quan về sách
Phần này giúp nhà xuất bản hình dung được sự phát triển nội dung của cuốn sách, từ cấu trúc cho đến những chi tiết cụ thể. Điều này rất quan trọng khi họ xem xét liệu cuốn sách của bạn có phù hợp với mục tiêu xuất bản của họ không.
- Mô tả chi tiết về nội dung: Cung cấp một bản tóm tắt đầy đủ các ý chính và thông điệp mà cuốn sách muốn truyền tải. Nếu là tiểu thuyết, bạn cần nêu ra những tình tiết chính. Nếu là sách phi hư cấu, nêu rõ các vấn đề bạn sẽ giải quyết và cách thức tiếp cận.
- Cốt truyện hoặc các ý chính: Nếu cuốn sách của bạn là tiểu thuyết ví dụ như cuốn “Dế Mèn Phiêu Lưu Ký”, bạn có thể tóm tắt câu chuyện về chuyến phiêu lưu của Dế Mèn và các giá trị nhân văn mà nó mang lại. Đối với sách phi hư cấu, chẳng hạn như sách về tư duy phản biện, bạn có thể nêu ra các vấn đề được thảo luận, cách tiếp cận và lợi ích đối với độc giả.
- Cấu trúc của cuốn sách: Ví dụ bạn có thể chia cuốn sách thành các phần nhỏ (chương, mục) với các chủ đề rõ ràng và hợp lý.
- Đoạn trích mẫu: Cung cấp 1-2 đoạn văn hay một chương mẫu để nhà xuất bản có thể đánh giá phong cách viết và khả năng thu hút người đọc.
Phân tích thị trường
Sau khi kết thúc phần tổng quan dự án, bạn cần giải thích vì sao cuốn sách của bạn có thể thành công về mặt thương mại. Để làm được điều này, bạn cần phân tích thị trường và xác định rõ đối tượng độc giả mà cuốn sách hướng đến, tức là những người sẽ quan tâm và sẵn sàng mua sách của bạn.
Nếu bạn đang gặp khó khăn trong phần này, hãy thử phân tích thị trường theo hướng mà biên tập viên Patrick Price gợi ý:
- Đối tượng độc giả mục tiêu: Hãy phân tích một cách cụ thể đối tượng bạn đang nhắm đến bằng một số câu hỏi như: Họ bao nhiêu tuổi, sống ở đâu? Họ thích đọc những cuốn sách tương tự nào? Bạn có thể giải quyết được vấn đề gì cho đối tượng của mình?
- Các cuốn sách tương tự trên thị trường: Sau khi chọn ra 4-8 cuốn sách tham khảo, bạn cần phân tích sự khác biệt giữa sách của bạn và những quyển sách đó. Mục tiêu phân tích là giúp nhà xuất bản hiểu được điểm độc đáo của sách của bạn trên thị trường hiện tại.
- Tại sao cuốn sách của bạn sẽ thu hút độc giả: Phân tích thị trường sách hiện tại và làm rõ lý do tại sao cuốn sách của bạn sẽ thành công. Đồng thời, cung cấp các số liệu về sự tăng trưởng của các thể loại sách có liên quan tới chủ đề bạn muốn xuất bản.
- Tiềm năng bán hàng: Bạn có thể tham khảo số liệu bán sách từ các cuốn sách thành công gần đây hoặc các kết quả khảo sát về thói quen đọc sách tại Việt Nam để tăng tính thuyết phục cho bản đề xuất sách.
Về tác giả
Ngoài việc cung cấp những hiểu biết sâu sắc về thị trường, bạn cũng cần đưa ra kinh nghiệm của bạn về chủ đề của cuốn sách. Phần tác giả sẽ giúp bạn giải quyết vấn đề này.
Theo Elizabeth Evans, tiểu sử tác giả nên được chứng minh được hai điều: “Một là, nó khẳng định bạn là chuyên gia trong lĩnh vực đó; hai là, nó cho thấy bạn có tầm ảnh hưởng lớn trong cộng đồng.”
Vì vậy, bạn nên xây dựng một tiểu sử ấn tượng bằng các thông tin như:
- Giới thiệu về bản thân: Nêu rõ về hành trình viết lách, sự nghiệp của bạn. Nếu bạn là tác giả mới, hãy làm nổi bật các trải nghiệm liên quan đến chủ đề cuốn sách.
- Thành tích và giải thưởng: Bạn có thể liệt kê những cuốn sách đã xuất bản, các giải thưởng nhận được trong các cuộc thi viết, hay bất kỳ sự công nhận nào từ các chuyên gia trong ngành.
- Lý do bạn là người phù hợp để viết cuốn sách này: Hãy chỉ rõ tại sao bạn có đủ kiến thức, kỹ năng và đam mê để chia sẻ câu chuyện hay kiến thức trong cuốn sách này.
- Chứng minh năng lực của bản thân: Các thành tựu cụ thể, ví dụ như số lượng bài viết được đăng tải, các hợp đồng xuất bản trước đó, hoặc các hoạt động khác liên quan đến viết lách.
Kế hoạch tiếp thị
Cách bạn trình bày kế hoạch tiếp thị sẽ chứng minh khả năng của bạn trong việc xây dựng cộng đồng độc giả và kết nối với đối tượng mục tiêu qua các nền tảng bạn đã tạo dựng như thế nào.
- Ý tưởng quảng bá và tiếp thị: Bạn có thể lên kế hoạch cho các hoạt động như tổ chức sự kiện ký tặng sách, chia sẻ bài viết trên các trang mạng xã hội lớn như Facebook, Instagram, hoặc sử dụng website để tiếp thị sách.
- Các kênh truyền thông và chiến lược tiếp thị: Xác định những kênh bạn sẽ sử dụng để quảng bá sách. Nếu bạn có blog hay kênh YouTube, hãy nêu ra cách bạn sẽ sử dụng chúng để tiếp cận độc giả mục tiêu.
- Mạng lưới và khả năng tiếp cận của bạn: Hãy liệt kê các đối tác hoặc influencers mà bạn có thể hợp tác để giới thiệu cuốn sách, hoặc các mối quan hệ trong ngành xuất bản và sách báo.
Phần demo sách
Mặc dù bạn chưa cần phải gửi toàn bộ bản thảo, nhưng nhà xuất bản sẽ mong muốn xem 1-2 chương mẫu để đánh giá kỹ năng viết của bạn. Vì vậy, hãy lựa chọn những chương thể hiện rõ nhất nội dung chính của cuốn sách.
Đó có thể là chương mở đầu hoặc chương mà bạn cảm thấy mang tính quyết định, phản ánh rõ nét phong cách và thông điệp mà bạn muốn truyền tải.
Nếu cuốn sách của bạn là một câu chuyện, hãy chọn chương giới thiệu nhân vật chính, tình huống hoặc sự kiện quan trọng nhất. Nếu cuốn sách của bạn là sách chuyên ngành, hãy chọn chương trình bày những luận điểm, phương pháp hay bài học thực tế.
Một số thắc mắc thường gặp khi làm Book Proposal
Tôi có cần Book Proposal nếu tự xuất bản không?
Khi tự xuất bản sách, bạn không cần phải có một Book Proposal chính thức. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể tự tạo cho mình một bản đề xuất sách. Hãy xem nó như một bản kế hoạch, để trước và trong quá trình tự xuất bản, bạn hiểu được cuốn sách của mình dành cho ai và sẽ tiếp cận thị trường mục tiêu như thế nào.
Nếu cuốn sách của tôi không có sẵn toàn bộ nội dung, tôi có thể gửi Book Proposal không?
Hoàn toàn có thể. Book Proposal là cơ hội để bạn truyền đạt ý tưởng và kế hoạch cho cuốn sách, và nhiều tác giả vẫn gửi proposal ngay cả khi chưa hoàn thành cuốn sách của mình. Tuy nhiên, bạn cần phải chắc chắn rằng bạn có một kế hoạch chi tiết để hoàn thiện sách sau khi được đồng ý xuất bản.
Nếu xuất bản theo hình thức xuất bản kết hợp, tôi có cần chuẩn bị Book Proposal không?
Câu trả lời phụ thuộc vào chính sách và yêu cầu cụ thể của từng đơn vị xuất bản.
Tuy nhiên, các nhà xuất bản có mô hình hợp tác xuất bản thường đánh giá cao những tác giả có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, thể hiện qua một bản đề xuất sách được xây dựng bài bản. Họ tìm kiếm những tác giả vừa có ý tưởng sáng tạo, vừa có khả năng trình bày ý tưởng đó một cách chuyên nghiệp và có kế hoạch triển khai rõ ràng.
Trên thực tế, quy trình lựa chọn tác phẩm của họ tương đối khắt khe, tương tự như các nhà xuất bản truyền thống. Do đó, việc đầu tư thời gian và công sức để xây dựng một bản Book Proposal ấn tượng là yếu tố then chốt giúp tác giả tạo được sự khác biệt và tăng cơ hội hợp tác.
Kết luận
Book Proposal là công cụ không thể thiếu đối với bất kỳ ai muốn xuất bản sách. Nó không chỉ giúp bạn định hình và phát triển ý tưởng, mà còn là cầu nối quan trọng giữa bạn và nhà xuất bản. Việc chuẩn bị Book Proposal chặt chẽ, rõ ràng sẽ tạo cơ hội cho cuốn sách của bạn đến tay độc giả. Hãy xem mỗi proposal là một cơ hội để bạn chứng minh đam mê, sự nghiêm túc và khả năng sáng tạo của mình trong thế giới xuất bản.
Nội dung: Tổng hợp và review bởi DIMI BOOK
(*) Bản quyền bài viết thuộc về DIMI BOOK. Vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ “dimibook.com” khi chia sẻ hoặc trích dẫn trên các nền tảng khác.
Bạn đang có ý định xuất bản cuốn sách
Chúc mừng bạn đã đi bước đầu tiên trong hành trình sở hữu quyển sách của riêng bạn
DIMI Book sẽ giúp bạn biến ý tưởng thành cuốn cách cầm trên tay. Để ý tưởng không chỉ còn là ý nghĩ trong đầu DIMI Book sẽ đồng hành cùng bạn cho tới khi bạn cầm sách trong tay.
