“Không được! Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào cho mất được những vết mảnh chai trên mặt này? Tao không thể là người lương thiện nữa.”
Trích Chí Phèo.
Giữa làng quê nghèo khó, nơi những con đường cằn cỗi vắt ngang qua những mái nhà tranh xơ xác, tồn tại một câu chuyện bi thảm về một con người tên Chí Phèo. Như tiếng kêu rên đau đớn len lỏi qua từng ngõ ngách của cuộc sống, “Chí Phèo” không chỉ là câu chuyện về một kẻ say rượu hay một người bị xã hội ruồng bỏ, mà còn là bản hùng ca đầy bi thương về sự khát khao nhân phẩm và tình yêu trong một thế giới đầy rẫy bất công.
Mang giá trị giáo dục cao, “Chí Phèo” được sử dụng trong chương trình giáo dục phổ thông, đại học và luôn là nguồn cảm hứng dồi dào cho văn học Việt Nam cho thế hệ sau. Cùng DIMI BOOK vén mở về cuộc đời của Chí Phèo trong bài viết sau đây nhé!
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Vài nét về tác giả Nam Cao
Nam Cao (1915 – 1951) là bút danh của Trần Hữu Tri. Quê ở Đại Hoàng, Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Sáng tác của ông trước Cách mạng xoay quanh hai đề tài chính là trí thức tiểu tư sản và người nông dân cùng khổ. Điều làm ông day dứt đến đau đớn là tình trạng nhân cách con người bị hủy hoại. Tác phẩm gồm có trên 60 truyện ngắn và 1 tiểu thuyết Sống mòn, Chí Phèo, Lão Hạc, Mua nhà, Đời thừa… là những truyện ngắn đặc sắc của Nam Cao. Sau Cách mạng Nam Cao viết chưa được nhiều vì ông hy sinh quá sớm: truyện ngắn Đôi mắt, Nhật ký ở rừng, Chuyện Biên giới.
Truyện ngắn “Chí Phèo”
“Chí Phèo” là một tác phẩm tiêu biểu của Nam Cao, góp phần làm giàu có và sâu sắc cho nền văn học Việt Nam đầu thế kỷ 20. Tác phẩm kể về một bài ca bi ai về tình yêu và cuộc đời của Chí Phèo, từ khi sinh ra cho đến lúc chết, với những biến đổi đầy đau đớn và tuyệt vọng. Đồng thời phản ánh sâu sắc số phận con người trong xã hội phong kiến Việt Nam lúc bấy giờ.
Nam Cao, với ngòi bút tinh tế và trái tim nhạy cảm, đã vẽ nên bức tranh hiện thực sâu sắc, nơi những con người như Chí Phèo bị đẩy vào tận cùng của nỗi đau và sự tha hóa, để rồi từ đó, ánh sáng le lói của khát vọng sống vẫn không ngừng tỏa ra, dù chỉ mong manh như một tia hy vọng cuối cùng. Với “Chí Phèo”, Nam Cao đã mở ra những trang đời đầy đau khổ và bi kịch, đưa người đọc vào hành trình tìm kiếm ý nghĩa của nhân sinh giữa bão tố cuộc đời.
Hoàn cảnh sáng tác “Chí Phèo”
Truyện ngắn “Chí Phèo” của Nam Cao được sáng tác vào năm 1941 và tái bản vào năm 1946 trong tập “Luống Cày” (Hội Văn hóa Cứu quốc, NXB Hà Nội). Nam Cao lấy cảm hứng từ những con người và sự kiện có thực tại làng Đại Hoàng, quê hương của ông, để hư cấu và sáng tạo nên câu chuyện về cuộc đời bi thảm của Chí Phèo. Tác phẩm đã khắc họa một cách sống động bức tranh hiện thực của xã hội nông thôn Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945.
Trong xã hội cũ, con người phải chịu đựng sự ngột ngạt, tối tăm dưới sự áp bức và bóc lột khốc liệt. Những bi kịch đau đớn và kinh hoàng đã được Nam Cao tái hiện một cách tài hoa trong “Chí Phèo”. Tuy nhiên, cảnh ngộ có cùng quẫn và bi đát đến đâu, khát vọng sống và mong muốn được làm người lương thiện của con người vẫn không bị dập tắt.
Tóm tắt truyện ngắn “Chí Phèo”
Chí Phèo vốn là một đứa trẻ mồ côi, bị bỏ rơi ở lò gạch cũ và được người làng Vũ Đại nuôi dưỡng. Lớn lên, Chí làm thuê cho Bá Kiến, một địa chủ gian ác trong làng. Vì ghen tuông và thù hận, Bá Kiến đẩy Chí vào tù một cách oan ức. Sau bảy, tám năm ở tù, Chí trở về làng Vũ Đại với hình dạng và tính cách thay đổi hoàn toàn. Hắn trở thành một kẻ say rượu, thường xuyên chửi bới, quấy phá làng xóm và làm tay sai cho Bá Kiến.
Trong một lần say, Chí Phèo gặp Thị Nở, một người phụ nữ xấu xí, bị coi là “ma chê quỷ hờn” của làng. Cuộc gặp gỡ định mệnh này đã làm thay đổi cuộc đời Chí. Thị Nở chăm sóc Chí khi hắn ốm, khiến hắn cảm nhận được sự ấm áp và tình người. Tình yêu mộc mạc, chân thành của Thị Nở khơi dậy trong Chí khát vọng được sống lương thiện, trở lại làm người. Hắn mơ về một cuộc sống mới, một gia đình nhỏ với Thị Nở.
Tuy nhiên, hạnh phúc ngắn ngủi ấy nhanh chóng tan vỡ khi Thị Nở bị bà cô cấm cản, không cho tiếp tục mối quan hệ với Chí. Bị từ chối và đẩy vào bế tắc, Chí Phèo nhận ra rằng xã hội không cho hắn con đường quay lại làm người lương thiện. Trong cơn tuyệt vọng, Chí tìm đến nhà Bá Kiến, kẻ đã đẩy hắn vào con đường tội lỗi. Hắn đâm chết Bá Kiến rồi tự kết liễu đời mình, khép lại một cuộc đời bi thảm và đầy oan trái.
Tác phẩm khép lại với cái chết của Chí Phèo, nhưng mở ra nhiều suy ngẫm về số phận con người trong xã hội cũ.
Nghệ thuật kể chuyện trong “Chí Phèo”
“Chí Phèo” là một tác phẩm xuất sắc, thể hiện nghệ thuật kể chuyện độc đáo của Nam Cao.
Trước hết, Nam Cao đã xây dựng những nhân vật điển hình và sống động. Bá Kiến và Chí Phèo không chỉ tiêu biểu cho những kiểu người cụ thể trong xã hội, mà còn là những cá tính độc đáo, có sức sống mạnh mẽ. Tâm lý nhân vật được miêu tả tinh tế và sắc sảo, với khả năng đi sâu vào nội tâm, diễn tả những diễn biến phức tạp của họ.
Cách dẫn dắt tình tiết trong toàn bộ truyện rất linh hoạt, không tuân theo trật tự thời gian nhưng vẫn rõ ràng, chặt chẽ và cuốn hút. Từ cảnh Chí Phèo trở về làng, lai lịch của Chí Phèo, đến những lần hắn gây sự, nằm vạ ở nhà Bá Kiến, rồi biến thành tay chân đắc lực cho Bá Kiến và cuối cùng là quá trình tha hóa của hắn, tất cả đều được tác giả trình bày một cách logic và hấp dẫn. Ngôn ngữ trong truyện tự nhiên và sống động, với khẩu ngữ được sử dụng nhuần nhuyễn, mang đậm hơi thở của đời sống. Nam Cao khéo léo kết hợp ngôn ngữ kể chuyện của mình với ngôn ngữ của các nhân vật, tạo nên sự gần gũi và chân thực.
Ý nghĩa nhan đề Chí Phèo
Nhan đề “Chí Phèo” của Nam Cao mang ý nghĩa sâu sắc và có tính biểu tượng hóa cao. “Chí Phèo” lấy tên từ nhân vật chính, một người nông dân lương thiện bị xã hội phong kiến thối nát và thực dân áp bức biến thành kẻ côn đồ. Nhan đề này ngay lập tức định vị câu chuyện về cuộc đời và số phận của Chí Phèo, đồng thời phản ánh sự tha hóa của con người dưới tác động của xã hội.
“Chí Phèo” còn biểu tượng cho bi kịch của một cá nhân bị xã hội đẩy vào con đường cùng. Qua cuộc đời Chí Phèo, Nam Cao phơi bày hiện thực xã hội đen tối, nơi những người nông dân như Chí bị biến chất và bị bóc lột đến mức không còn nhận ra chính mình. Những tiếng chửi rủa và kêu gào của Chí Phèo trong cơn say là tiếng kêu cứu vô vọng của những con người bị xã hội chèn ép. Nhan đề này thể hiện tiếng nói phản kháng, sự đau đớn và tuyệt vọng của con người khi bị đẩy vào ngõ cụt mà không có lối thoát.
Nhan đề “Chí Phèo” không chỉ là tên nhân vật mà còn chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa, từ bi kịch cá nhân và xã hội đến khát vọng hoàn lương và tiếng kêu cứu của con người. Nam Cao đã gửi gắm qua đó những thông điệp sâu sắc về giá trị nhân đạo và hiện thực xã hội.
Hình tượng nhân vật Chí Phèo
Hình tượng nhân vật Chí Phèo trong truyện ngắn “Chí Phèo” của Nam Cao là một biểu tượng phức tạp và sâu sắc về số phận con người trong xã hội phong kiến Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám 1945.
Chí Phèo – một đứa trẻ mồ côi bị bỏ rơi được người dân trong làng nuôi dưỡng. Khi lớn lên, Chí là một anh nông dân chất phác, hiền lành, làm thuê cho Bá Kiến. Nhưng định mệnh nghiệt ngã đã đẩy anh vào tù do sự ghen tuông và vu oan của Bá Kiến. Nhà tù thực dân là nơi đã biến anh từ một người lương thiện thành một kẻ mất hết nhân tính. Khi trở về làng Vũ Đại, Chí Phèo không còn là anh nông dân chất phác ngày nào mà đã trở thành một con quỷ dữ, mang hình hài tàn tạ với mặt đầy sẹo, đôi mắt hung dữ và những cơn say triền miên.
Sau khi ra tù, Chí Phèo không còn là chàng trai hiền lành, lương thiện năm nào, mà đã trở thành biến thành một kẻ lưu manh, một con quỷ dữ trong mắt dân làng. Với dáng vẻ dữ tợn, bộ mặt bị sẹo chằng chịt, đôi mắt hung hãn và thân hình tàn tạ, Chí Phèo thường xuyên say xỉn, lang thang khắp làng, chửi bới, gây sự và đe dọa mọi người. Những tưởng anh ta sẽ trở thành kẻ thù của Bá Kiến, nhưng, lại một lần nữa chấp nhận biến thành công cụ bạo lực của Bá Kiến, làm những việc đen tối để nhận tiền và rượu. Sự tha hóa đã biến Chí Phèo thành một kẻ vô nhân tính, không còn nhận ra bản thân mình.
Tuy nhiên, dù bề ngoài Chí Phèo tỏ ra hung bạo và vô cảm, nhưng bên trong, anh vẫn còn những khát khao lương thiện, mong muốn được sống một cuộc đời bình thường. Tuy nhiên, sự cô đơn và sự chối bỏ của xã hội đã đẩy anh vào ngõ cụt, không lối thoát.
Thị Nở – ánh sáng lấp lánh trong cuộc đời Chí Phèo
Thị Nở, người phụ nữ dở hơi kém may mắn trong tình duyên, với tính cách lạ lùng nhưng chân thật và trong sáng. Một đêm, Thị tình cờ gặp Chí khi nằm ngủ quên bên bờ ao. Dưới ánh trăng dịu dàng và cơn gió mát lành, hai con người khốn khổ tìm thấy nhau. Tình yêu như một điều kỳ diệu đã đến một cách thật bất ngờ. Thị lần đầu tiên cảm nhận được hơi ấm của một người đàn ông, và trong khoảnh khắc ấy, Thị trở nên quyến rũ một cách kỳ lạ. Chí cũng vậy, hắn chưa từng biết đến sự chăm sóc của bàn tay một người phụ nữ. Ngay cả mẹ mình, hắn cũng không biết là ai, làm sao hiểu được sự dịu dàng và yêu thương từ một người đàn bà.
Thị đến với Chí một phần vì tính cách ngây ngô, không nhận thức được rõ ràng Chí là ai, và một phần vì nhu cầu sinh lý. Tuy nhiên, sau khi nhu cầu được thỏa mãn, Thị không vội vã rời đi mà lại nảy sinh tình cảm đối với Chí. Tình cảm ấy, dù mong manh như sương mai, lại là sợi dây gắn kết hai tâm hồn lạc lõng. Trong ánh mắt Thị, Chí không còn là kẻ say xỉn, vô dụng, mà trở thành người đàn ông đáng thương, cần được yêu thương và chăm sóc. Còn đối với Chí, sự quan tâm và “bát cháo hành” của Thị là lần đầu tiên hắn cảm nhận được sự ấm áp từ một người phụ nữ, sự chăm sóc mà hắn chưa từng được trải nghiệm. Trái tim Chí, tưởng chừng đã chai sạn vì cuộc đời đầy khắc nghiệt, bỗng nhiên được lay động bởi tình cảm giản đơn mà sâu sắc của Thị. Trong khoảnh khắc đó, Thị Nở chính là sự cứu rỗi đối với Chí Phèo.
Lần đầu tiên, Chí bỗng nhận ra sự sống rực rỡ quanh mình, từ những chi tiết giản dị, những âm thanh tự nhiên như tiếng mái chèo của người thương lái, tiếng những người mua bán náo nhiệt… Tấm lòng nhân hậu của Thị cũng như một ngọn lửa thổi bay những giấc mơ đã từng phai nhạt trong Chí. Những ước mơ ấy, đã lâu ngủ yên, giờ đây được Thị hồi sinh. Chí mơ về một gia đình nhỏ, với những đứa con đáng yêu, và hình ảnh một cuộc sống giản dị với chồng gặt hái, vợ dệt thêu. Đó là một ước mơ tuyệt đẹp, không hề giàu có, nhưng lại vô cùng quý giá.
Sự quan tâm dịu dàng và tình yêu chân thành của người đàn bà đã đánh thức bản chất thiện lương nơi Chí, gột rửa những hận thù và toan tính, khơi dậy trong hắn mong muốn được hoàn lương, được trở lại làm người. Ánh sáng yêu thương ấy mạnh mẽ đến nỗi xua tan bóng tối tội lỗi, đưa Chí trở về với bến bờ thiện lương. Tuy nhiên, bi kịch vẫn tiếp tục đeo bám Chí. Xã hội tàn ác đã xô đẩy Chí vào bước đường cùng, buộc hắn phải lựa chọn con đường tự kết thúc cuộc đời đầy đau đớn.
Cũng may trong cả cuộc đời dài dằng dặc của Chí đã được một lần yêu, một lần hạnh phúc, một lần quan tâm và sẻ chia. Dù cho tình cảm ấy chẳng trọn vẹn được bao lâu nhưng:
“…Thà một phút huy hoàng rồi chợt tắt
Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm…”Xuân Diệu
Xem thêm:
- Những ngày thơ ấu: Nỗi ám ảnh dai dẳng bởi vết thương của tuổi thơ.
- Tắt đèn: Bản án đanh thép tái hiện bức tranh xã hội Việt đầu thế kỉ XX
Giọng văn của Nam Cao biến hóa linh hoạt, không đơn điệu. Tác giả như nhập vai vào từng nhân vật, chuyển từ vai này sang vai khác một cách tự nhiên và khéo léo. Điều này làm nổi bật cá tính của từng nhân vật và làm tăng tính sinh động và hấp dẫn cho câu chuyện. Nhờ những yếu tố nghệ thuật kể chuyện xuất sắc này, tác phẩm này đã trở thành một kiệt tác trong văn học Việt Nam, phản ánh sâu sắc hiện thực xã hội và số phận con người. Hãy đọc trọn vẹn tác phẩm “Chí Phèo” để được cảm nhận thêm nhiều cung bậc cảm xúc chân thật nhé!
Nội dung: Tổng hợp và review bởi DIMI BOOK
Hình ảnh: Internet
(*) Bản quyền bài viết thuộc về DIMI BOOK. Vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ “dimibook.com” khi chia sẻ hoặc trích dẫn trên các nền tảng khác.
