“Nghìn lẻ một đêm” là một trong những bộ sưu tập truyện dân gian nổi tiếng và lâu đời nhất thế giới, mang trong mình một kho tàng văn hóa phong phú của vùng Trung Đông và Nam Á. Với hàng trăm câu chuyện ly kỳ, hấp dẫn, bộ truyện không chỉ đơn thuần là những câu chuyện giải trí mà còn chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc, phản ánh chân thực cuộc sống và tâm hồn con người.
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Nghìn lẻ một đêm – Cánh cửa mở ra thế giới phương Đông
“Nghìn lẻ một đêm” là tập truyện dân gian đồ sộ và vô cùng nổi tiếng của Arap, Alf Laila wa – Laila, lần được công bố ở Châu Âu trong khoảng thời gian 1704 – 1709. Tập truyện này có nguồn gốc từ xứ sở các hoàng đế Arap cổ đại, được lưu truyền và bổ sung qua nhiều thế kỷ bằng kho tàng truyện cổ đại dân gian các nước trong hệ ngôn ngữ Ấn – Âu, và được lưu truyền rộng rãi tại Iran, Irag, Ai Cập, Etiopia,…
Không thể xác định được ai là tác giả của những truyện kể trong tập “Nghìn lẻ một đêm”, vì đây chỉ là những chuyện tình yêu, phiêu lưu, thần thoại mà cùng được nhiều người truyền tụng, người kể chuyện trau chuốt và tuyển chọn từ những cốt truyện hấp dẫn rồi truyền bá lại qua nhiều thế kỷ trong dân gian.
Theo phán đoán, rất có thể từ năm 1450, một nhà kể chuyện chuyên nghiệp xứ Persia đã chép lại những truyện này, tổng hợp và trình bày thành hình thức văn xuôi như các chúng ta đang nhìn thấy hiện nay. Cuốn truyện “Nghìn lẻ một đêm” lần đầu tiên được xuất bản vào những năm 1704 – 1709, qua bản dịch tiếng Pháp, bao gồm tổng cộng 12 tập của học giả Antonine Galland. Theo ghi nhận, chính nhờ bản dịch hấp dẫn này mà bộ truyện nhanh chóng được công chúng đón nhận và dịch ra nhiều thứ tiếng, trở nên phổ biến khăp thế giới, gắn liền với tuổi thơ và thanh xuân của biết bao thế hệ độc giả.
Cốt truyện “Nghìn lẻ một đêm”
Kho truyện dân gian “Nghìn lẻ một đêm” quen thuộc trong lòng độc giả với những cốt truyện đơn giản nhưng thú vị: Ngày xưa tại vùng đất miền Đông Arap có một ông vua tên là Shahriar, vì hoàng hậu ngoại tình với một quan đại thần nên ông vô cùng phẫn nộ và mất niềm tin vào phụ nữ. Kẻ ngoại tình với hoàng hậu, quan đại thần là một kẻ thông minh, bằng lời lẽ thuyết phục, hắn không những thoát khỏi tội chết mà còn hến kế độc ác cho vị vua cách để không bị vợ phản bội: Sau khi cưới một cô gái, qua đêm mặn mồng thì cho chém cô gái đó. Thật không may, trong cơn cuộng nộ, ông vua đã đồng ý với kế sách vô nhân tính này.
Cho tới khi đến lượt Sheherazade, là con gái của một vị quan đại thần khác phải trở thành vợ của nhà vua. Người cha vô cùng lo sợ và đau buồn. Ông ngày đêm quên ăn quên ngủ đề tìm cách cứu con gái. Ông kể mọi chuyện cho con gái nghe, biết tai họa sắp giáng trúng đầu cha con mình, nhưng bằng trí thông minh, nàng đã dũng cảm cùng em gái tới gặp nhà vua, bàn nhau thay phiên kể chuyện cho nhà vua nghe. Những câu chuyện kể vô cùng hấp dẫn, được sắp xếp khéo léo như nàng dự tính, khiến nhà vua không ngủ vào buổi tối, ông nghe cho tới sáng. Lúc bình minh lên cũng là lúc câu chuyện đang gay cấn nhất, nhà vua không muốn chấm dứt câu chuyện mà nóng lòng muốn nghe tiếp nên đã không hạ lệnh xử tử nàng. Bối cảnh của các câu chuyện phần lớn xoay quanh các thành phố huyền thoại của phương Đông Arap như Bagdad Cairo và Damascus.
Và thế là, trong suốt một nghìn lẻ một đem liên tục, hai chị em nàng Sheherazade đã liên tục kể những câu chuyện về tình yêu, chiến tranh và pháp thuật về những vị vua, kẻ lang thang, những câu chuyện diễn ra tại các ngõ nhỏ quanh đất nước phương đông, những xứ sở diệu kỳ đánh kinh ngạc mà nhà vua chưa hề được nghe trước đây. Không chỉ vậy, hai người con gái của đại thần cũng kể về những thị trấn sầm uất, sa mạc kì bí, hải đảo xa xôi, nơi các phù thủy sử dụng phép thuật đặc biệt, hay về những loài động vật có khả năng thần kỳ như ngựa biết bay, chó biết nói, ngoài hóa cá, chim không lồ,…
Các nàng tiếp tục kể về những cặp tình nhân trong các túp lều tồi tàn, dù xuất thân là người giàu sang hay nghèo khó, dù dũng cảm dạ hay yếu đuối hèn nhát, thì tình yêu đã trao thêm dũng khí và khiến họ trở nên nhiệm màu: biết ky sinh vì người mình yêu.
Hàng ngàn đêm đã trôi qua, những câu chuyện hấp dẫn muôn màu và đầy cảm động cuối cùng nhà vua đã bị cảm hóa, nguôi ngoai đi cơn giận và nỗi đau bị hoàng hậu cũ phản bội. Vua đã bãi bỏ lệnh xử tử các cô gái sau khi trở thành vợ vua. Quý mến tài trí và vẻ đẹp của nàng Sheherazade, cùng quãng thời gian nhiều năm cạnh nhau, nhà vua quyết định cưới cô bằng một đám cưới long trọng và cùng nhau sống đến bạc đầu.
Ý nghĩa truyện
Xuyên suốt nội dung truyện “Nghìn lẻ một đêm” chính là những câu chuyện mà hai chị em Sheherazade đã kể cho nhà vua nghe. Tương tự như những truyện dân gian của các đất nước khác, những câu chuyện trong “Nghìn lẻ một đêm” được lấy cảm hứng từ chính các hoàn cảnh trong xã hội, phản ánh hiện trạng và ước mơ của con người, đất nước lúc bấy giờ. Người dân luôn mong ước được sống yên vui, thái bình, gặp nhiều may mắn. Nhiều câu chuyện thể hiện bản chất bình dị, tốt đẹp của nhân dân lao động: cần cù, chăm chỉ, dũng cảm, thông minh tài trí và đầy lòng cảm thông. Qua đó, chuyện đề cao chân lý cái thiện luôn chiến thắng cái ác, ở hiền gặp lành,… và nhiều chân lý giáo dục sâu sắc khác.
Những ước muốn này được thể hiện rõ ràng trong các câu chuyện vô cùng quen thuộc như Ali Baba và 40 tên cướp. Chuyện ca ngượi tài trí và lòng dũng cảm của cô gái tên Morgiana, cô đã cứu sống gia đình bác tiều phu Ali Baba khỏi tay các tên cướp. Hay chuyện Aladdin và cây đèn thần, chàng trai Daladdin là con của một người thợ may gốc Trung Hoa. Một hôm chàng bị phù thủy dẫn xuống hang ngầm và vô tình tìm thấy một cây đèn thần, nơi giam giữ một vị thần có thể biến mọi ước mơ thành hiện thực. Nhờ cây đèn thần này, chàng trai đã có được ba điều ước, chàng trở nên giàu có, cưới công chúa badroulboudour.
10 câu chuyện phổ biến nhất trong “Nghìn lẻ một đêm”
- Aladdin và cây đèn thần
- Sinbad thủy thủ
- Alibaba và bốn mươi tên cướp
- Nữ hoàng Scheherazade
- Bạch Mã hoàng tử
- Con chim thần Simurgh
- Thành phố Baghdad
- Hành trình của một thương nhân
- Cô công chúa và con quái vật
- Câu chuyện về một vị vua và một con chim thần
Sự phổ biến rộng rãi và sức hút không giảm của “Nghìn lẻ một đêm”
Dù ra đời từ rất lâu, nhưng sức hút của “Nghìn lẻ một đêm” vẫn không hề giảm sút. Với những câu chuyện kỳ ảo, hấp dẫn, bộ truyện này đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho nhiều nhà sáng tạo, được chuyển thể thành nhiều hình thức nghệ thuật khác nhau, đặc biệt là phim ảnh, hoạt hình và các thể loại sách.
“Nghìn lẻ một đêm” đã được chuyển thể thành nhiều bộ phim điện ảnh, từ những phiên bản trung thành với nguyên tác đến những phiên bản hiện đại hóa. Các câu chuyện nổi tiếng như “Aladdin và cây đèn thần”, “Sinbad thủy thủ” đã trở thành những bộ phim kinh điển, được khán giả mọi lứa tuổi yêu thích.
Ngoài phim điện ảnh, “Nghìn lẻ một đêm” còn xuất hiện trong nhiều bộ phim truyền hình, đặc biệt là các series phim hoạt hình và phim dành cho thiếu nhi. Những câu chuyện trong bộ truyện này thường được làm mới, thêm thắt nhiều yếu tố hiện đại để phù hợp với thị hiếu của khán giả trẻ.
Bên cạnh đó, hoạt hình truyền thống là một trong những hình thức chuyển thể phổ biến nhất của “Nghìn lẻ một đêm”. Các nhân vật và câu chuyện trong bộ truyện này thường được cách điệu, tạo nên những hình ảnh sinh động, hấp dẫn. Bộ truyện này cũng được viết lại và chuyển thể thành nhiều cuốn sách hay dành cho thiếu nhi, với ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu và nhiều hình ảnh minh họa sinh động.
Xem thêm:
- Khu vườn bí mật: Tác phẩm văn học thiếu nhi kinh điển hơn 100 năm trước
- “Bộ văn học cổ điển thiếu nhi”: Nhẹ nhàng nuôi dưỡng nhân cách trẻ em
Trong thời đại công nghệ số, việc tìm kiếm những hình thức giải trí lành mạnh ngày càng trở nên quan trọng. “Nghìn lẻ một đêm” vẫn là một cuốn sách đáng đọc, một nguồn cảm hứng bất tận cho các nhà sáng tạo cho mọi lứa tuổi, đặc biệt là các bạn trẻ. Sự phổ biến của bộ truyện này trong các hình thức nghệ thuật khác nhau chứng tỏ sức sống mãnh liệt và giá trị trường tồn của những câu chuyện cổ tích phương Đông. Khám phá xem bộ truyện này có gì nhé!
Thưởng thức trọn vẹn tác phẩm qua đường link mua sách phía dưới để ủng hộ DIMI BOOK tiếp tục tạo ra những nội dung chất lượng và phong phú nhé! Chân thành cảm ơn Quý độc giả đã yêu mến!
Nội dung: Tổng hợp và review bởi DIMI BOOK
(*) Bản quyền bài viết thuộc về DIMI BOOK. Vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ “dimibook.com” khi chia sẻ hoặc trích dẫn trên các nền tảng khác.
