Kim Lân đánh dấu cuộc đời và sự nghiệp văn chương bằng những tác phẩm xuất sắc tái hiện và phản ánh cuộc sống, nỗi niềm tâm trạng của người dân quê. Bằng sự sâu lắng và tinh tế, ông đã góp phần làm nên một dư vị độc đáo trong văn học Việt Nam thế kỷ XX.
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Giới thiệu về tác giả Kim Lân
Kim Lân tên thật Nguyễn Văn Tài, sinh ngày 1 tháng 8 năm 1920 tại Bắc Ninh, là nhân vật văn hóa Việt Nam với những tác phẩm văn học đầy tâm huyết về cuộc sống nông thôn Việt Nam.
Dù chỉ học tiểu học vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, Kim Lân vẫn ghi dấu ấn với các tác phẩm như “Đôi chim thành” hay “Chó săn”, tái hiện hình ảnh và tinh thần của người nông dân trước và sau cách mạng.
Ông tham gia Hội văn hoá Cứu quốc, hoạt động trong phong trào văn hoá và làm việc tại nhiều cơ quan văn nghệ Trung ương. Kim Lân còn hoạt động trong lĩnh vực sân khấu và điện ảnh, với vai diễn lão Hạc trong bộ phim “Làng Vũ Đại Ngày Ấy” để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả vào thập niên 1990.
Bằng những đóng góp lớn cho văn học và văn hóa, Kim Lân được xem là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam, với tài năng và tâm hồn đong đầy yêu thương cuộc sống và nghệ thuật.
Kim Lân và những cái tên gắn liền với học trò Việt
Trong kho tàng di sản của Kim Lân, một số tác phẩm tiêu biểu được biết đến rộng rãi như “Vợ nhặt”, “Đứa con người vợ lẽ”, “Đứa con người cô đầu”, “Cô Vịa”. Những cái tên này đã góp phần làm nổi bật tên tuổi của ông trong văn học Việt Nam. Những tác phẩm này thường mang tính tự truyện cao, thể hiện sự cam chịu, kiên cường của người nông dân trong cuộc sống khó khăn.
Sau Cách mạng Tháng 8, Kim Lân tiếp tục sáng tác và nổi tiếng với các tác phẩm như “Làng” (1948), “Nên vợ nên chồng” (1955), “Vợ nhặt” (1962) v.v. Nhờ được đánh giá là mang giá trị giáo dục cao, các sáng tác này đã được bộ giáo dục Việt Nam đưa vào chương trình dạy học môn Ngữ Văn dành cho trung học.
Ngoài việc sáng tác văn học, Kim Lân còn tham gia vào lĩnh vực diễn xuất, ông đóng nhiều vai nổi tiếng như Lão Hạc trong bộ phim “Làng Vũ Đại ngày xưa”, đảm nhận vai diễn của Lý Cựu trong phim “Chị Dậu”, và hóa thân thành nhân vật Cụ Lang Tâm trong phim “Hà Nội 12 ngày đêm”, cùng nhiều vai diễn khác.
Kim Lân được đánh giá cao về tài năng sáng tác, khả năng diễn xuất giàu cảm xúc, chân thật và đóng góp quan trọng cho văn học và nghệ thuật Việt Nam.
Đời thường – Chất liệu sáng tác không tầm thường
“Tôi bị gia đình khinh rẻ, ngoài xã hội cũng bị coi thường vì là con vợ ba – một người ngụ cư. Chính vì muốn đòi cho mình sự công bằng với bạn bè, với làng xóm tôi chọn cách viết.”
– Kim Lân
Trước tiên, cái dẫn Kim Lân đến sự nghiệp văn chương chính là vì lòng ham viết thích viết, đó là điểm chung cực kỳ dễ lý giải của tất cả những ngòi bút xuất sắc. Tiếp đến chính là cái tôi không muốn thua kém bất cứ ai, khao khát cho chính mình một cơ hội khẳng định, một chỗ đứng bằng bạn bằng bè và chính điều ấy đã dẫn lối tạo Kim Lân bước vào nghề văn.
Kim Lân còn rực sáng với tư duy văn chương đậm chất đời, ông phê phán thứ văn “kêu quá, bóng bẩy quá, cứ như là đánh bóng mạ kền”. Chính nét đặc trưng trong tính cách đã tạo nên một Kim Lân gần gũi, bình dị với các tác phẩm như đưa độc giả bước vào một cuộc đời chân thật nhất của kiếp người lao động.
Phong cách sáng tác của Kim Lân – đặc trưng, không trộn lẫn
Với quan niệm sáng tác cấp tiến, Kim Lân từng giãi bày: “Trong việc viết về nạn đói, thường tập trung vào khía cạnh bi thảm và đau đớn của hoàn cảnh. Khi viết về những người sống trong hoàn cảnh đó, thường tưởng tượng họ chỉ tìm kiếm sự thoát khỏi cái chết. Tuy nhiên, tôi muốn khắc họa một bức tranh khác: trong bối cảnh khốn khổ, mặc cho sự chết ngày càng gần, những người này vẫn giữ vững niềm tin vào cuộc sống và hy vọng vào tương lai. Họ vẫn muốn sống, sống cho ra con người”.
Trên trang sách của Kim Lân, có anh Tràng vào cái năm người chết như ngả rạ, không hôm nào là không có ba, bốn cái thây nằm còng queo bên đường, sẵn sàng bỏ tiền cho Thị ăn bốn bát bánh đúc, có bà cụ Tứ cùng bàn tay gầy trơ xương khuyên hai vợ chồng gắng mà làm ăn. Cuộc sống thuở bấy giờ mịt mờ với cái tương lai u tối, nhưng con người lại chưa từng từ bỏ, vẫn hướng đến ánh sáng của sự sống, muốn sống cho ra con người.
Kim Lân dung dị, nhân vật của Kim Lân cũng thế. Với phong cách văn chương đời thường, ngôn từ chất phác, gần gũi, đậm nét nông thôn Bắc Bộ, cùng biệt tài đặc tả tâm lí nhân vật sinh động, hấp dẫn, khó ai có thể vượt qua cái bóng quá lớn của ông khi chắp bút về đề tài cuộc sống nông thôn.
Một số thành tựu đạt được
Nhà văn Kim Lân, với tài năng vượt trội đã để lại dấu ấn sâu đậm trong văn học Việt Nam. Bằng những tác phẩm nghệ thuật sắc sảo chạm tới từng trái tim độc giả, ông đã khắc họa chân thực cuộc sống của người nông dân và góp phần xây dựng nền văn học Việt Nam hiện đại, như “Vợ nhặt”, “Đứa con người vợ lẽ”,… Việc được trao Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật cũng chứng minh sức ảnh hưởng và địa vị đáng kính của nhà văn Kim Lân trong cộng đồng văn học.
Ngoài lĩnh vực văn học, nhà văn Kim Lân còn tỏa sáng với tài năng diễn xuất ấn tượng. Vai diễn lão Hạc trong bộ phim “Làng Vũ Đại ngày ấy” là minh chứng rõ ràng cho khả năng xuất sắc của ông trong nghệ thuật diễn xuất. Sự thành công của ông không chỉ làng nghề mà còn lan tỏa và được đánh giá cao bởi khán giả và đồng nghiệp trong ngành điện ảnh.
Đọc các tác phẩm của tác giả Kim Lân, độc giả sẽ được nhìn thấy cuộc sống nông thôn Việt Nam không phải chỉ qua hình ảnh vẻ đẹp của cánh đồng mùa lúa chín vàng ươm, rực rỡ, mà còn là bức tranh đầy màu sắc về cuộc sống, niềm vui, nỗi buồn, gian truân, vất vả của con người lao động thế kỷ 20, thời gian trải qua những cuộc chiến quan trọng và khốc liệt. Những trang sách của ông không chỉ là trang văn, mà còn là những cánh cửa mở ra với kí ức, tương tư của một thời khóc nhọc cảnh làng quê.
Kim Lân gửi độc giả vào xã hội nông thôn Việt thời kỳ cách mạng và đầu những năm hòa bình, với những suy tư sâu sắc về ý nghĩa của cuộc sống và giá trị con người. Đọc sách của ông là cách để cảm nhận và học hỏi, đồng thời tìm thấy chính mình.
Các nhà phê bình về Kim Lân
GS. Phong Lê nhấn mạnh về sự hiện diện đầy ý nghĩa của Kim Lân qua thế giới nhân vật của mình, một tác giả khiêm nhường và tử tế, góp phần vào văn học Việt Nam sau thời kỳ chiến tranh.
Trần Đăng Suyền tôn vinh Kim Lân là một cây bút truyện ngắn về làng quê Việt Nam tài năng, đặc biệt trong việc phản ánh cuộc sống và phong tục của người nông dân. Ông nhấn mạnh sự chân thực và xúc động trong sáng tác của Kim Lân về cuộc sống và cách mạng.
Lê Thành Nghị đánh giá cao tính lịch lãm và độc đáo của Kim Lân không chỉ trong văn chương mà còn trong cách sống và tương tác với người khác.
Xem thêm các nhân vật tiêu biểu khác trong văn học Việt Nam:
- Vũ Trọng Phụng – Hiện tượng đặc biệt của văn học Việt Nam thế kỷ XX
- Nam Cao – Ngòi bút hiện thực xuất sắc của nền văn học Việt
Mặc dù nhà văn Kim Lân đã không còn nhưng những tác phẩm của ông vẫn được nhiều người yêu văn học nhớ đến, tiếp tục nhấm nháp và suy ngẫm. Ông để lại cho nền văn học nước nhà những di sản văn chương quý giá mang đậm giá trị tinh thần và triết lý sống sâu sắc, mà mỗi người Việt nên đọc tác phẩm của ông một lần.
