Trong hư không của thời gian, giữa những dòng sông êm đềm của lịch sử văn học Việt Nam, “Truyện Kiều” là một bức tranh thêu dệt bằng những sợi tơ lụa huyền thoại. Nguyễn Du, với tài bút tinh tế và tầm nhìn triết học sâu xa, đã khắc họa hình ảnh Kiều như một biểu tượng của sắc đẹp tinh khiết và lòng hiếu thảo, một con người vượt qua thử thách của số phận để dấn thân vào cuộc đời với tất cả lòng can đảm và sự hy sinh.
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Tóm tắt “Truyện Kiều”
“Truyện Kiều” được Nguyễn Du phóng tác từ tác phẩm văn học “Kim Vân Kiều truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân – một tác giả sống khoảng cuối đời Minh, đầu đời Thanh – Trung Quốc. Hoàn cảnh sáng tác “Truyện Kiều” rơi vào đầu thế kỷ XIX, Việt Nam chịu sự thống trị của nhà Thanh (Trung Quốc), xã hội đầy rối ren, bất ổn với sự sụp đổ của chế độ phong kiến và sự nổi lên của tầng lớp trí thức. Nguyễn Du, một quan lại có tiếng thanh liêm nhưng đầy biến cố, sáng tác “Truyện Kiều” để phản ánh nhân văn, tình cảm và triết lý trong bối cảnh khó khăn của thời đại.
“Truyện Kiều” gồm 3.254 câu thơ lục bát kể về cuộc đời tài hoa bạc mệnh, truân chuyên, lưu lạc của người con gái họ Vương tên Thúy Kiều. Gia đình Vương viên ngoại có ba người con: Thúy Kiều, Thúy Vân, và con trai út là Vương Quan. Thúy Kiều là một cô gái tài sắc vẹn toàn. Không chỉ đẹp người, Thúy Kiều còn rất đa tài: cầm, kỳ, thi, họa, đặc biệt là chơi đàn rất hay. Nàng còn là một cô gái có tâm hồn rất đa cảm và đó là dấu hiệu cho cuộc đời đoạn trường, trắc trở sau này.
Trong một ngày xuân, Thúy Kiều cùng hai em là Thúy Vân và Vương Quan đi du xuân, tình cờ gặp Kim Trọng, một chàng thư sinh tài hoa, phong nhã. Giữa cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng, ánh mắt và trái tim của hai người đã tìm thấy nhau. Tình yêu giữa Kiều và Kim Trọng nảy nở một cách tự nhiên và sâu đậm. Họ thề nguyện trọn đời bên nhau.
Đúng lúc tình yêu đang đơm hoa kết trái, tai họa ập đến với gia đình Kiều. Cha và em trai nàng bị vu oan và bắt giam bởi bọn sai nha tham lam. Trong cơn tuyệt vọng, để cứu cha và em, Kiều quyết định bán mình cho Mã Giám Sinh, một kẻ buôn người giả danh, chấp nhận hy sinh tình yêu và cuộc đời mình. Trước khi ra đi, nàng nhờ em gái Thúy Vân thay mình đáp đền tình nghĩa với Kim Trọng.
Từ lúc bước chân vào tay Mã Giám Sinh, cuộc đời Kiều bắt đầu chuỗi ngày đau khổ. Nàng bị đưa vào lầu xanh của Tú Bà, nơi nàng bị ép buộc phải tiếp khách. Dù nhiều lần tìm cách chống cự, Kiều vẫn không thoát khỏi số phận. May mắn thay, nàng gặp Thúc Sinh, một khách làng chơi đem lòng yêu thương nàng. Thúc Sinh chuộc Kiều ra khỏi lầu xanh và đưa về làm thiếp. Tuy nhiên, vợ cả của Thúc Sinh là Hoạn Thư, nổi tiếng ghen tuông, đã bày mưu hành hạ Kiều một cách tàn nhẫn. Không chịu nổi cảnh đời đọa đày, Kiều trốn chạy và tiếp tục cuộc đời lưu lạc.
Trong cảnh lưu lạc, Kiều lại rơi vào tay bọn buôn người và bị ép vào lầu xanh lần nữa. Tại đây, nàng gặp Từ Hải, một anh hùng giang hồ kiệt xuất. Từ Hải cứu Kiều ra khỏi chốn lầu xanh và lấy nàng làm vợ. Nhờ tài trí và quyền lực của Từ Hải, Kiều được giúp báo thù những kẻ đã làm hại nàng và gia đình. Nhưng hạnh phúc ngắn ngủi, Từ Hải bị lừa bởi Hồ Tôn Hiến, một viên quan tham lam và xảo quyệt, và chết trận. Kiều một lần nữa rơi vào cảnh khốn cùng, bị ép gả cho một viên quan khác.
Không thể chịu đựng nổi sự nhục nhã và đau khổ, Kiều quyết định kết liễu đời mình bằng cách nhảy xuống sông tự vẫn, nhưng nàng được cứu sống và đưa vào chùa nương nhờ cửa Phật. Sau nhiều năm lưu lạc, Kim Trọng tìm lại được Kiều. Dù tình cảm không còn nguyên vẹn như xưa, họ vẫn đoàn tụ trong niềm vui và nước mắt. Kim Trọng, giờ đã kết hôn với Thúy Vân, vẫn dành cho Kiều sự quan tâm và tôn trọng. Nhưng cuối cùng, Kiều chọn con đường tu hành để tìm sự bình yên trong tâm hồn, khép lại một cuộc đời đầy bi kịch và khổ đau.
Giá trị hiện thực và nhân đạo của “Truyện Kiều” thông qua cách Nguyễn Du xây dựng nhân vật
Trong Truyện Kiều, ngoài nhân vật chính – Thúy Kiều ra, những nhân vật còn lại đều được xây dựng theo lối “điển hình hóa” (đối với những nhân vật phản diện) và lối lý tưởng hóa (đối với những nhân vật chính diện) và một số nhân vật phụ khác. Tất cả đều nhằm mục đích đại diện cho một lớp người trong xã hội phong kiến xưa và tạo đến độ chân thực cho tác phẩm. Những nhân vật ấy đều có mối quan hệ với Kiều, có vị trí xã hội và có tính cách tâm lý đại diện cho vị trí xã hội ấy. Xây dựng thế giới nhân vật trong tác phẩm cũng là cách biểu hiện triết lý nhân sinh của Nguyễn Du.
Những nhân vật phản diện trong Truyện Kiều bao gồm: Mã Giám Sinh, Sở Khanh, Tú Bà, Bạc Bà, Bạc Hạnh, Hoạn Thư, Hồ Tôn Hiến. Đây là những kẻ góp phần vào việc đày đọa cuộc đời Kiều, khiến số phận nàng chịu cảnh nhục nhã, ê chề “thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần” (hai lần làm kỹ nữ lầu xanh, 2 lần làm con ở).
Trong Truyện Kiều, Mã Giám Sinh, Sở Khanh, Tú Bà, Bạc Bà, Bạc Hạnh đại diện cho những kẻ “buôn thịt, bán người”; “buôn phấn, bán hương” trong xã hội. Chúng không từ thủ đoạn nào để kiếm lợi từ thân xác người phụ nữ. Điểm chung của những kẻ này là tiền. Đồng tiền xoay tròn trong mọi mưu mô xảo quyệt của chúng. Mã Giám Sinh tới mua Kiều thì:
“Cò kè bớt một thêm hai
Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm”
Với Tú Bà, đồng tiền cũng chi phối mọi tính toán của mụ. Khi biết Kiều đã thất thân với Mã Giám Sinh, mụ đùng đùng nổi giận, nhảy vào xỉa xói đánh mắng Kiều nhưng khi Kiều rút dao ra toan tự vẫn thì mụ run cầm cập. Không phải mụ sợ gây ra án mạng mà sợ vì “thôi thôi vốn liếng đi đời nhà ma”. Còn đối với Sở Khanh, nỗi khát tiền làm cho hắn có thể thực hiện được những việc hèn hạ. Hắn nhận 30 lạng của Tú Bà để lừa đi lòng tin của Kiều, sau đó hắn trở mặt ngay tức khắc:
“Có ba mươi lạng trao tay
Không dưng chi có chuyện này trò kia
Rồi ra trở mặt tức thì
Bớt lời liệu chớ sân si thiệt đời.”
Với việc miêu tả vẻ ngoài, tính cách, lời nói, hành động, suy nghĩ của phường “buôn phấn bán hương” trên, Nguyễn Du muốn xây dựng cho độc giả biết về một xã hội kim tiền, một xã hội đầy cạm bẫy “chốn chốn lưới giăng, nơi nơi cạm đặt”, xã hội ấy tôn sùng đồng tiền, bất chấp pháp luật và đạo đức, sẵn sàng đẩy con người vào vòng xoáy của chúng, làm lợi cho chúng.
Nếu Hoạn Thư đại diện cho tầng lớp quý tộc phong kiến với cách cư xử trong việc riêng gia đình thì Hồ Tôn Hiến đại diện cho tầng lớp quan lại phong kiến với cách hành xử việc công Hồ Tôn Hiến là “Tổng đốc trọng thần”. Nhưng tất cả cái tài của Hồ Tôn Hiến nằm gọn trong một mưu mẹo rẻ mạt, bất chấp tín nghĩa. Hắn biết “Tử là đấng anh hùng” nên hắn không dám đối đầu trực tiếp với Từ Hải. Hắn đã tìm hiểu và “Biết nàng cũng dự trung quân luận bàn”, bởi vậy hắn đã lợi dụng nàng, lợi dụng sự mềm yếu và tâm lý muốn được yên ổn của người đàn bà để khuyên Từ Hải quy hàng. Nhờ Kiều mà kế hắn thành, và hắn trả công cho Kiều bằng cách ép nàng mua vui khi chồng nàng chết vì tin nàng.
Nguyễn Du miêu tả Hồ Tôn Hiến – một tổng đốc trọng thần nhưng tư cách thật bỉ ổi, lật lọng. Cải hắn cần chỉ là công trạng, danh lợi. Và hắn sẵn sàng dùng mọi thủ đoạn để đạt được và giữ cái công danh ấy. Thúy Kiều – nhân vật trung tâm trong tác phẩm được Nguyễn Du điển hình hóa tới mức tối đa.
Trong văn học, nếu như các nhân vật khác xuất hiện đại diện cho một giai cấp cụ thể trong xã hội thì Thúy Kiều không thuộc giai cấp nào cả. Nguyễn Du xây dựng Thúy Kiều là nhân chứng của hiện thực cuộc sống đầy bất công. Cuộc đời của nàng kéo dài từ đầu tới cuối tác phẩm và nàng chính là người phải chịu tất cả những biến động của đời sống. Thúy Kiều không được xây dựng là hình mẫu của người phụ nữ phong kiến mà Nho giáo đề ra với “tam tòng tứ đức”, chữ trinh đứng đầu mà Thúy Kiều hiện lên với suy nghĩ, tình cảm, hành động rất thường tỉnh của con người.
Có thể nói, tính cách Thúy Kiều do hoàn cảnh quy định. Từ khi là cô gái thông minh, đa sầu đa cảm sống trong cảnh “êm đềm trướng rủ màn che”, về sau lăn lộn trong cuộc đời nàng cũng phải “Đến phong trần cũng phong trần như ai”. Xuyên suốt cuộc đời 15 năm lưu lạc của nàng, dù chịu đủ tủi nhục trong chốn phong trần nhưng Kiều vẫn giữ “chút lòng trinh bạch”, đó là tấm lòng hướng về gia đình, quê hương, là chữ hiếu đối với cha mẹ. Kiều là hiện thân của cái tốt đẹp nhất của con người nhưng lại bị xã hội phong kiến giày vò tới tàn nhẫn.
Nguyễn Du đã đứng trên lập trường của chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa nhân đạo để xây dựng cuộc đời Kiều. Nhưng ông cũng khéo léo để cho nhân vật của mình vừa mang tính hiện thực, vừa có tính lãng mạn, phù hợp với tâm lý và nguyện vọng của quần chúng nhân dân.
Tóm lại, Nguyễn Du xây dựng thế giới nhân vật trong Truyện Kiều vừa mang tính hiện thực, vừa mang màu sắc lý tưởng. Hiện thực là bởi các nhân vật đều đại diện cho một tầng lớp, giai cấp trong xã hội phong kiến đương thời với tính cách lịch sử cụ thể, lý tưởng bởi niềm tin vào công lý, chính nghĩa và tình người gửi gắm vào đó. Thông qua các nhân vật phản diện, Nguyễn Du đã tố cáo một xã hội phong kiến sặc mùi kim tiền, đầy rẫy bất công với tệ tham quan ô lại, nạn buôn thịt bán người, một xã hội sẵn sàng chà đạp lên mọi giá trị con người. Nhưng thông qua các nhân vật chính diện, Nguyễn Du lại muốn ca ngợi con người với tài năng, vẻ đẹp hình thức và nét đẹp tâm hồn, đồng thời nói lên niềm tin vào tình người, ước mơ về công lý và chính nghĩa.
Sức ảnh hưởng của “Truyện Kiều” và sự liên hệ với xã hội ngày nay
Sở dĩ Truyện Kiều đi vào lòng quốc dân bởi đằng sau cô Kiều là cả một tấm lòng mà Nguyễn Du muốn gửi gắm. Đó là tấm lòng yêu thương con người, trân trọng tài năng, đức hạnh của người phụ nữ, căm ghét xã hội phong kiến bất công chà đạp lên con người, đồng thời nói lên ước mơ về công lý, nhân quả báo ứng và sự giải phóng con người khỏi những áp bức, bất công của chế độ xã hội ấy. Đây cũng là tiếng lòng của quần chúng nhân dân trong xã hội phong kiến bao đời nay.
Nhưng Truyện Kiều không chỉ là một tác phẩm văn học đơn thuần kể về cuộc đời lưu lạc của nhân vật Vương Thúy Kiều hay phản ánh tình hình xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX mà những vấn đề do nó đặt ra vẫn còn có ý nghĩa thời sự đối với xã hội Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Trong bối cảnh nước ta đang hội nhập kinh tế thị trường đã nảy sinh rất nhiều các vấn đề liên quan đến con người và xã hội, đặc biệt là các vấn đề về đạo đức. Đâu đó là sự lên ngôi của đồng tiền, coi đồng tiền ở vị trí thống trị, là lối sống thực dụng, ích kỷ của một số cá nhân, vì tiền mà sẵn sàng băng hoại các chuẩn mực đạo đức xã hội, các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Xem thêm:
- Chí Phèo: Bi kịch tha hóa và khát vọng hoàn lương của một kiếp người
- Trống Đồng: Tiểu thuyết sống lại lịch sử Hai Bà Trưng hào hùng
Tác phẩm “Truyện Kiều” đặt ra những vấn đề về nhân quyền và sự bất bình đẳng giới, đặc biệt là tình cảnh của người phụ nữ. Nhân vật Thúy Kiều, với tài sắc và đức hạnh, phải trải qua những khổ đau và bất công không đáng có. Điều này phản ánh một hiện thực xã hội vẫn còn tồn tại đến ngày nay, khi nhiều phụ nữ vẫn bị đối xử bất công, bị lợi dụng và bị xâm phạm nhân phẩm. Từ câu chuyện của Kiều, chúng ta thấy được sự cần thiết của việc bảo vệ quyền lợi và tôn vinh giá trị của phụ nữ trong xã hội hiện đại.
Thưởng thức trọn vẹn tác phẩm qua đường link mua sách phía dưới để ủng hộ DIMI BOOK tiếp tục tạo ra những nội dung chất lượng và phong phú nhé! Chân thành cảm ơn Quý độc giả đã yêu mến!
Nội dung: Tổng hợp và review bởi DIMI BOOK
Hình ảnh: Internet
(*) Bản quyền bài viết thuộc về DIMI BOOK. Vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ “dimibook.com” khi chia sẻ hoặc trích dẫn trên các nền tảng khác.
