Romeo và Juliet của William Shakespeare là một trong những vở kịch lãng mạn nổi tiếng nhất thời kỳ Phục hưng, và là một biểu tượng vĩ đại của lịch sử văn học Anh kể từ khi ra mắt năm 1595 tới nay. Không chỉ là câu chuyện tình yêu vừa đẹp đẽ vừa đẫm lệ, mà còn là một tác phẩm văn học mang ý nghĩa sâu sắc, giúp ta khám phá sự đối đầu giữa tình yêu và bóng tối.
NỘI DUNG BÀI VIẾT
William Shakespeare nhà soạn kịch tài ba
William Shakespeare là một trong những đại văn hào có tầm ảnh hướng nhất mọi thời đại, sinh vào khoảng năm 1564 tại Stratford-upon-Avon, Anh. Ông được coi là “nhà hát giai thoại” và là một trong những biểu tượng văn hóa của nền văn minh phương Tây với tài năng viết kịch đi trước thời đại. Những vở kịch của ông đã được dịch ra thành rất nhiều ngôn ngữ lớn và được trình diễn nhiều nơi trên thế giới, nhiều hơn bất kỳ nhà viết kịch nào từ trước đến nay.
Shakespeare không chỉ nổi tiếng với những tác phẩm sân khấu xuất sắc mà còn được biết đến với tài năng viết thơ với danh xưng “Thi sĩ của dòng sông Avon” với 154 bản sonnet (bài thơ có 14 câu), hai bài thơ tường thuật dài, và vài bài thơ ngắn.
Các tác phẩm của ông rất đa dạng về thể loại, từ hài kịch, bi kịch cho đến các tác phẩm lịch sử. Bên cạnh vở kịch “Hamlet” thì “Romeo và Juliet” một trong những kiệt tác nổi bật của ông mang đậm phong cách sáng tạo ngôn ngữ và tình cảm, tạo nên những nhân vật lôi cuốn và đưa ra những suy ngẫm sâu sắc về tình yêu và số phận.
Romeo và Juliet – Tình yêu chân thành hòa giải hận thù gia tộc
Vở kịch Romeo and Juliet được viết dựa trên một cốt truyện có sẵn kể về một mối tình oan trái vốn là câu chuyện có thật, từng xảy ra ở Ý thời Trung Cổ. Vở bi kịch này được viết vào thời kỳ đầu trong sự nghiệp của William Shakespeare khoảng 1594 – 1595 của thế kỷ 16 (thời kỳ Renaissance ở Châu u), khi nền văn minh đang chuyển đổi từ thời trung đại đến thời kỳ hiện đại, đây được xem là thời kỳ của sự phát triển nghệ thuật, khoa học, và sự thay đổi tư duy trong xã hội thời bấy giờ.
Tác phẩm này phản ánh các giá trị xã hội và đạo đức của thời đại, thể hiện cả sự tranh chấp và xung đột trong xã hội lúc bấy giờ. Mối bất hoà giữa hai gia đình Montague và Capulet, phản ánh một xã hội chia rẽ và đầy mâu thuẫn, một chủ đề thường xuyên xuất hiện trong tác phẩm của Shakespeare.
“Ngày xưa, ở thành Verona tươi đẹp,
(Trích Đoạn mở đầu vở kịch Romeo và Juliet – Tác giả Đặng Thế Bính dịch)
Có hai nhà thuộc dòng thế phiệt trâm anh
Mối thù xưa bỗng gây cảnh bất bình
Máu lương thiện, tay người lành nhuộm đỏ.
Số phận éo le, thâm thù hai họ
Lại khéo xui sinh hạ đôi tình nhân,
Mối tình ai thê thảm muôn phần
Chôn cừu hận, chỉ còn đành một thác.
Tình lứa đôi thảm thương tan nát
Trên xác con cha mẹ mới quên thù.”
Gặp gỡ và yêu thương
Câu chuyện Romeo và Juliet bắt đầu tại thành Verona, giữa hai dòng họ thế phiệt là nhà Montague và nhà Capulet có mối hận thù truyền kiếp. Trớ trêu thay, Romeo Montague và Juliet Capulet, hai người trẻ của chính hai gia đình này đã yêu nhau.
Romeo gặp gỡ Juliet khi cùng những người bạn của anh cải trang tham dự một bữa tiệc tại nhà Juliet – cả hai yêu nhau từ cái nhìn đầu tiên, họ tiếp tục các buổi hẹn hò riêng nhưng khi biết đối phương là con của gia tộc có mối thù cũ thì họ quyết định chia xa. Tuy nhiên, tình yêu mãnh liệt luôn đem đến những quyết định lạ kỳ, họ quyết định tổ chức hôn lễ và cùng nhau thề nguyện yêu thương nhau mãi mãi dưới sự chứng kiến của tu sĩ Laurence.
Tình yêu “sét đánh” giữa Romeo và Juliet được mô tả như một trải nghiệm tình cảm mãnh liệt và chân thành, họ dành cho nhau những lời lẽ ngọt ngào, những cử chỉ thân mật và những lời thề nguyện yêu thương mãi mãi. Mặc cho sự phản đối từ gia đình hay những nguy hiểm đang chờ đợi, tác giả Shakespeare khéo léo thể hiện tình yêu ấy nồng nhiệt và thuần khiết, bỏ qua những ảnh hưởng của hai đại gia tộc. Khẳng định rằng, tình yêu chân thành của thế hệ sau vốn dĩ không có lỗi, đó là tình yêu đẹp đẽ và xứng đáng được chúc phúc. Như câu trích:
Ái tình nặng trĩu và nhẹ bẫng, sáng rỡ và tối tăm, bỏng rẫy và buốt lạnh, yếu ớt và mạnh mẽ, cơn mộng ngàn và cả sự thức tỉnh – tất cả mọi thứ của nó, ngoại trừ chính nó ra!
(Trích tác phẩm)
Cái kết bi thảm của tình yêu đã hoá giải thù hận
Thế nhưng, mối thù giữa hai gia tộc cùng những cuộc xung đột thường xuyên và đỉnh điểm là cái chết của Tybalt (anh họ của Juliet, cháu trai của bà Capulet), khiến Romeo phải đi lưu đày và Juliet bị ép phải kết hôn cùng Bá tước Paris. Dẫn đến một chuỗi hiểu lầm và kết thúc là cái chết của cả Romeo và Juliet, cái chết của đôi trẻ đã khiến hai gia tộc Montague và Capulet nhận ra sai lầm của mình, họ đã cùng nhau hòa giải và chấm dứt mối thù hận kéo dài bấy lâu nay.
Một điểm đặc biệt của vở kịch Romeo và Juliet đó chính là bóng tối của màn đêm. Shakespeare đã lấy màn đêm là vỏ bọc cho tất cả những cuộc gặp gỡ và thời gian bên nhau của Romeo và Juliet, bao gồm cả cuộc hôn nhân bí mật. Màn đêm không chỉ là không gian cho tình yêu nảy nở mà còn là nơi ẩn giấu những âm mưu để chia rẽ tình yêu của họ. Màn đêm cũng cho thấy sự mâu thuẫn và khó khăn trong việc duy trì tình yêu khi bị gia đình ngăn cấm.
Nhưng cuối cùng cũng chính trong bóng tối của màn đêm ấy, đôi tình nhân đã quyết định tự sát và mang đến ánh sáng cuối cùng cho sự hòa giải giữa hai gia đình đầy thù hận. Câu chuyện tình yêu đẹp nảy mầm như một bông hoa hiếm hoi giữa những gai góc của sự căm hận của mối thù gia tộc. Qua đó, tác giả truyền tải thông điệp về sự quan trọng của tình yêu và hòa bình, mở đường cho sự thay đổi tích cựcgiữa những kẻ thù truyền kiếp.
Một trong những tư duy mới mẻ và đi trước thời đại của Shakespeare là đã đặt ra một câu hỏi về sức mạnh của tình yêu khi đối mặt với các ranh giới về định kiến của gia đình và xã hội.
Romeo và Juliet: nguồn cảm hứng bất tận cho nghệ thuật và văn hóa đương đại
Cho đến bây giờ vở kịch Romeo và Juliet vẫn còn nguyên giá trị và có sức ảnh hưởng lớn đối với độc giả và nền văn học toàn thế giới. Tác phẩm đã được chuyển thể thành nhiều thể loại nghệ thuật khác nhau từ sân khấu, điện ảnh, múa ballet, opera đến âm nhạc, văn học,… và luôn được khán giả yêu thích. Các đạo diễn và biên kịch đã sáng tạo nên nhiều phiên bản khác nhau của câu chuyện, đưa ra những diễn giảng và tạo ra những trải nghiệm mới cho khán giả.
Vở kịch cũng được được NXB Giáo Dục trích đoạn để đưa vào chương trình giảng dạy Ngữ văn 11 (tập 1) với tiêu đề “Tình yêu và thù hận”, giúp các bạn học sinh bước đầu tìm hiểu về các tác phẩm văn học nước ngoài, và cảm nhận thêm về ngôn ngữ kịch tinh tế và lối diễn đạt độc đáo trong từ ngữ đẹp tuyệt vời của nhà viết kịch thiên tài Shakespeare.
Ngoài ra, tác phẩm Romeo và Juliet cũng mang đặc điểm điển hình như nhiều tác phẩm khác của văn học Anh thế kỷ 16, đó là phong cách viết hoa mỹ và đầy bay bổng. Thưởng thức tác phẩm này, độc giả sẽ được cảm nhận “guu” thẩm mỹ về văn học nước Anh vào gần 500 trước.
Ấy, khe khẽ chứ! Ánh sáng nào vừa lóe trên cửa sổ kia ? Đấy là phương đông, và nàng Giu-li-ét là mặt trời!
Vẻ rực rỡ của đôi gò má nàng sẽ làm cho các vì tinh tú ấy phải hổ ngươi, như ánh sáng ban ngày làm cho đèn nến phải thẹn thùng ; còn cặp mắt nàng trên bầu trời sẽ rọi khắp không gian một làn ánh sáng tưng bừng đến nỗi chim chóc sẽ lên tiếng hót vang và tưởng là đêm đã tàn.
Hỡi nàng tiên lộng lẫy, hãy nói nữa đi ! Bởi đêm nay, nàng tỏa ánh hào quang, trên đầu ta, như một sứ giả nhà trời có cánh, đang cưỡi những áng mây lững lờ lướt nhẹ trên không trung, khiến những kẻ trần tục phải cố ngước đôi mắt trắng dã lên mà chiêm ngưỡng.
(Trích tác phẩm)
Bên cạnh tác phẩm kịch Romeo và Juliet gốc, các bạn có thể xem các chuyển thể phim điện ảnh cùng tên qua các phiên bản năm 1968 và 1996 để thấy rõ sự khác biệt về các góc nhìn của thời đại đối với tác phẩm nhé.
Xem thêm:
- Tiếng chim hót trong bụi mận gai – Tại sao tình yêu ngang trái thành kinh điển?
- Những người khốn khổ – Kiệt tác văn học hiện thực Pháp thế kỷ 19
Trên tất cả, “Romeo và Juliet” vẫn là một tác phẩm vô cùng sống động, liên kết giữa quá khứ và hiện tại thông qua tình yêu, mối quan hệ giữa các gia tộc và xã hội. Câu chuyện của họ đã trở thành một biểu tượng cho tình yêu bất diệt, vượt qua mọi rào cản kể cả sự thù hận và cái chết.
