“Có bài từ rằng:
Trường Giang cuồn cuộn chảy về đông, Sóng vùi dập hết anh hùng,
Được, thua, phải, trái, thoắt thành không.
Non xanh nguyên vẻ cũ,
Mấy độ bóng tà hồng!
Bạn đầu bạc ngư tiều trên bãi,
Đã quen nhìn thu nguyệt xuân phong.
Một bầu rượu vui vẻ tương phùng. Xưa nay bao nhiêu việc,
Phó mặc nói cười suông.”
Trích “Tam Quốc diễn nghĩa”
“Tam Quốc diễn nghĩa” của La Quán Trung là một trong những tác phẩm văn học kinh điển mà hầu như ai cũng biết đến. Đây được xem là một trong những tác phẩm văn học lịch sử có sức ảnh hướng và quan trọng nhất của nền văn học Trung Hoa cổ đại.
Tác phẩm tạo nên một không gian văn hóa phong phú và đa dạng khi pha trộn giữa sự thật lịch sử và các yếu tố hư cấu để tạo nên một không gian văn hóa phong phú và đầy mê hoặc và phong phú về thời kỳ Tam Quốc. Tác phẩm này không chỉ là một cuốn sách lịch sử mà còn là một tác phẩm nghệ thuật đồ sộ, chiếm trọn sự quan tâm và yêu thích của hàng triệu độc giả qua nhiều thế hệ và độ tuổi.
NỘI DUNG BÀI VIẾT
La Quán Trung – Tác gia viết truyện dã sử vĩ đại nhất Trung Hoa
La Quán Trung (羅貫中) tên thật là La Bản (羅本), ông là một tiểu thuyết gia nổi tiếng người Trung Quốc sống vào cuối thời nhà Nguyên, đầu thời nhà Minh (khoảng 1330 – 1400). Ông xuất thân từ một gia đình quý tộc, tuổi thanh niên ông nuôi chí phò vua giúp nước; nhưng thời bấy giờ triều đình nhà Nguyên đang suy tàn, ông quyết định rời bỏ cuộc sống thị phi đi phiêu lãng và bắt đầu sáng tác văn học.
La Quán Trung được biết đến là người sáng tạo ra dòng “tiểu thuyết chương hồi” của Trung Quốc. Đặc điểm “tiểu thuyết chương hồi” của ông là việc câu chuyện được kể theo từng chương và chia thành các tiêu đề chương. Mỗi chương đều là một câu chuyện tương đối độc lập với các đoạn văn gọn gàng nhưng vẫn có mối liên hệ qua lại, từ đầu đến cuối tạo thành một tổng thể thống nhất.
Bên cạnh đó ông cũng được xem là là người tiên phong của thể loại “lãng mạn lịch sử”; “truyền thuyết anh hùng” và “tiểu thuyết thần và quỷ”. Các tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm “Biên niên sử nhà Tùy và nhà Đường”, “Sự lãng mạn về sự kết thúc của nhà Đường và năm triều đại”, “Truyền thuyết về ba triều đại”, “Tùy Bình Dao”,… Đặc biệt trong số đó là “Tam Quốc diễn nghĩa”, một tác phẩm vĩ đại, độc đáo, kinh điển mang tính biểu tượng của văn học cổ đại của Trung Quốc.
Khám phá “Tam Quốc diễn nghĩa” qua cái nhìn của La Quán Trung
“Tam Quốc diễn nghĩa” (三国演义) là một cuốn tiểu thuyết dã sử Trung Quốc viết bởi tiểu thuyết gia La Quán Trung vào thế kỷ 14, với tên gốc của tác phẩm là “Tam Quốc chí thông tục diễn nghĩa”. Tác phẩm này bao gồm 120 chương hồi được viết theo phương pháp bảy phần thực – ba phần hư, kết hợp giữa sự thật lịch sử và yếu tố hư cấu. Khác với tác phẩm “Tam Quốc Chí” – một tài liệu lịch sử chính thức và có căn cứ về thời kỳ Tam Quốc của Trung Quốc, được biên soạn bởi sử quan Trần Thọ từ triều đại Tấn.
Tác phẩm này là một trong Tứ Đại Danh Tác (四大名著) của văn học Trung Quốc và được coi là một trong những tác phẩm văn học lịch sử quan trọng nhất của nền văn học Trung Hoa.
La Quán Trung viết “Tam Quốc diễn nghĩa” để tóm tắt những thăng trầm của lịch sử, đồng thời cũng hé lộ quy luật phát triển lịch sử các triều đại Trung Quốc câu chuyện về ba nước Ngụy, Thục, Ngô đó là: “Thế lớn trong thiên hạ, cứ tan lâu rồi lại hợp, hợp lâu rồi lại tan: như cuối đời nhà Chu, bảy nước tranh giành xâu xé nhau rồi lại hợp về nhà Tần. Đến khi nhà Tần mất, thì Hán – Sở tranh hùng rồi sau thiên hạ lại hợp về tay nhà Hán.” (Trích “Tam Quốc diễn nghĩa”).
Nội dung tóm tắt của “Tam Quốc diễn nghĩa”
“Tam Quốc diễn nghĩa” tái hiện cuộc sống và sự kiện trong thời kỳ Tam Quốc, một thời kỳ lịch sử Trung Quốc đầy tranh chấp và loạn lạc, khi ba quốc gia lớn là Tây Ngụy, Đông Ngô và Thục Đán đối đầu trong cuộc chiến tranh quyền lực kéo dài hàng chục năm. Tác phẩm bắt đầu từ “Cuộc nổi loạn khăn xếp vàng và kết thúc bằng sự thống nhất của triều đại Tây Tấn” từ 190 đến 280.
“Truyện Tam quốc trực trần thiệt sự
Coi với trong chánh (chính) sử không sai
Đã lắm trang quỷ quyệt trí tài
Lại nhiều kế tâm hoài nghĩa khí
Ai nhơn (nhân) từ bằng ông Lưu Bị
Ai gian hùng như Ngụy Tào Mang (Man)
Quang (Quan)công Hầu một tấm trung can
Lòa ngọn đuốc rỡ ràng gương nhựt (nhật) nguyệt
Trương dực đức hoanh hoanh liệc liệc (oanh oanh liệt liệt)
Tính bình sanh chơn thiệt (chân thật) trực tình
…”
Trích bài Tựa bản Tam Quốc diễn nghĩa xuất bản tại Nhà xuất bản Imprimerie de l’opinion tại Sài Gòn năm 1907
Xuyên suốt toàn bộ tác phẩm là các sự kiện lịch sử, các trận đánh, các mưu kế đan xen tài tình với những câu chuyện về tình bạn, tình thù, lòng trung hiếu và sự phức tạp của cuộc chiến tranh đấu quyền lực. Nổi bật như các mưu lược quân sự và đấu trí giữa các nhân vật lịch sử nổi tiếng Lưu Bị, Tào Tháo, Quan Vũ, Trương Phi, Chu Du, Gia Cát Lượng, Tư Mã Ý,…
Câu chuyện trong “Tam Quốc diễn nghĩa” không chỉ tập trung vào các nhân vật quan trọng trong cuộc chiến tranh, mà còn tái hiện sống động và đa dạng bức tranh về các giai cấp của xã hội thời phong kiến Trung hoa, từ cung đình đến nông thôn, từ cuộc sống quân sự đến cuộc sống gia đình.
Ý nghĩa của “Tam Quốc diễn nghĩa”
“Tam Quốc diễn nghĩa” kể chuyện lịch sử để tố cáo sự tàn ác và xấu xa của những kẻ thống trị, phản ánh nỗi đau và sự khao khát của người dân trong thời kỳ loạn lạc. Với ngôn ngữ súc tích, sắc bén tác giả khéo léo kết hợp hàng loạt sự kiện lịch sử và văn học truyền thuyết lãng mạn, đưa độc giả quay trở về giai đoạn loạn lạc ấy một cách tự nhiên. Độc gải hoàn toàn có thể cảm nhận, “nhìn thấy” câu chuyện như nó đang diễn ra trước mắt mình.
Đồng thời tác phẩm cũng phản ánh quan điểm rõ ràng của La Quán Trung là “ủng hộ Lưu và chống Tào”. Từ đầu đến cuối tác phẩm luôn phản ánh khát vọng ủng hộ một vị vua sáng suốt của nhân dân, khao khát hòa bình, căm thù bạo chúa, phản đối sự cai trị bất ổn, qua hình tượng vị vua nhân từ Lưu Bị và vị quân sư thông thái Gia Cát Lượng. Từ đó, thể hiện lên được tinh thần chính nghĩa của tác phẩm và chính bản thân La Quán Trung.
Câu chuyện riêng về các nhân vật trong “Tam Quốc diễn nghĩa” cũng là chất chuyền tải giá trị tinh thần nền tảng của văn hóa truyền thống Nho giáo Trung Quốc, đó là: lòng nhân, nghĩa, lễ, trí, dũng và các yếu tố cốt lõi khác trong hệ thống giá trị văn hóa truyền thống Trung Hoa.
Ta thấy rõ nhân vật Lưu Bị trong tiểu thuyết được coi là biểu tượng của “nhân”, với lòng nhân từ bi, lòng trắc ẩn và tâm hồn cao quý. Quan Vũ đại diện cho “nghĩa”, với lòng trung thành, lòng dũng cảm và tinh thần chiến đấu không ngừng. Trương Phi là biểu tượng của “dũng”, thể hiện bản lĩnh và quyết đoán trong mọi tình huống khó khăn. Và Gia Cát Lượng được xem là biểu tượng của “trí”, với sự thông minh, sắc bén và khả năng phân tích tình hình tài trợ. Triệu Vân đại diện cho “trung”, với tình bạn và lòng trung thành không đổi.
Ngoài việc miêu tả và phát triển các nhân vật nam La Quán Trung cũng đặt sự chú ý vào các nhân vật nữ trong “Tam Quốc diễn nghĩa” được biểu hiện một cách đa dạng và phong phú, như Điêu Thuyền, Đại Kiều, Tiểu Kiều, Mã Vân Liễu, Chúc Dung phu nhân,… Từ những người phụ nữ mạnh mẽ, thông minh đến những người phụ nữ yếu đuối, dễ tổn thương, để thấy được tầm quan trọng của nữ giới trong cuộc sống và lịch sử.
Những câu chuyện trong “Tam Quốc niễn nghĩa” chính là cánh cửa mở ra để hiểu sâu hơn về bản chất của giá trị nhân văn và đạo đức, cũng như tinh thần của cuộc sống và con người trong thời chiến quốc loạn lạc lúc bấy giờ.
“Tam Quốc diễn nghĩa” – Sự pha trộn giữa sự thật và sự hư cấu
Như phần giới thiệu ở trên “Tam Quốc diễn nghĩa” là một tác phẩm văn học pha trộn giữa sự thật lịch sử và các yếu tố hư cấu. Việc này không chỉ làm cho câu chuyện thêm phần phong phú và hấp dẫn mà còn tạo ra một bức tranh rộng lớn về thời kỳ Tam Quốc và những nhân vật lịch sử.
Để làm nổi bật hình ảnh, tính cách nhân vật, tác giả đã sử dụng một số tin đồn dân gian không đáng tin cậy và lịch sử không chính thức để sắp xếp, diễn tấu, chẳng hạn như việc “Gia Cát Lượng bảy lần bắt Mạnh Hỏa và kế hoạch thành trống”. Hay tình tiết “ba lần Lưu Bị đến thăm nhà tranh” là một tình tiết rất quan trọng trong Tam Quốc diễn nghĩa, cung cấp bối cảnh và điềm báo tốt cho sự xuất hiện của Gia Cát Lượng.
Mặc dù La Quán Trung đã sử dụng rất nhiều sự kiện và nhân vật trong tác phẩm có cơ sở lịch sử, nhưng cũng có nhiều phần của câu chuyện được tác giả tạo ra để tăng thêm sự kịch tính và hấp dẫn cho độc giả.
Sự pha trộn giữa sự thật và sự hư cấu trong “Tam Quốc diễn nghĩa” một cách hợp lý trong tiểu thuyết cũng giúp tác giả thể hiện các ý tưởng và thông điệp riêng của mình. Qua việc tạo ra các tình tiết và nhân vật mới, La Quán Trung có thể truyền đạt những giá trị văn hóa, triết lý và nhân văn mà ông muốn truyền đạt cho độc giả.
Tuy nhiên, bạn đọc cũng cần phải biết rằng sự pha trộn giữa sự thật và sự hư cấu trong “Tam Quốc diễn nghĩa” sẽ có thể gây ra hiểu lầm hoặc hiểu sai về lịch sử, bởi sẽ rất khó để phân biệt được giữa những phần thực sự và những phần được sáng tạo trong tác phẩm này.
Xem thêm:
- Sử ký Tư Mã Thiên – Văn vản đầu tiên về văn hóa & lịch sử Trung Hoa
- Việt Nam sử lược: Sách lịch sử Việt Nam đầu tiên bằng chữ quốc ngữ
Tổng thể, “Tam Quốc diễn nghĩa” không chỉ là một tác phẩm giải trí, mà còn chứa đựng nhiều giá trị về lịch sử, triết học và tâm lý nhân văn. Tác phẩm là một biểu tượng văn hóa lớn của Trung Quốc và trở thành nguồn cảm hứng dồi dào cho nhiều tác phẩm văn học, nghệ thuật và truyền thống dân gian về sau. Đồng thời, tác phẩm cũng được dịch và phổ biến rộng rãi trên toàn thế giới thông qua các bộ phim cùng tên, giúp lan tỏa văn hóa Trung Quốc đến các quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Nội dung: Tổng hợp và review bởi DIMI BOOK
Hình ảnh: Internet
(*) Bản quyền bài viết thuộc về DIMI BOOK. Vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ “DIMI BOOK” hoặc “dimibook.com” khi chia sẻ hoặc trích dẫn trên các nền tảng khác.
