Thế hệ 8x, 9x liệu có ai còn nhớ món đồ chơi thần kỳ mang tên Kính vạn hoa? Chỉ một ống kính nhỏ xíu nhưng chứa đựng trong đó lại là vô vàn hoa văn bắt mắt, mỗi lần mỗi vẻ, mỗi xoay mỗi khác, không bao giờ trùng nhau. Thứ lặp lại duy nhất chính là những mảng màu rực rỡ, vừa đẹp vừa lạ như cách nhìn ra thế giới của những cô cậu học trò hồn nhiên và vô tư.
Thông qua 54 tập của bộ truyện Kính vạn hoa, tác giả Nguyễn Nhật Ánh đã vẽ lại trọn vẹn cuộc sống qua góc nhìn ấy, khi tất cả mọi điều diễn ra đều như một chuyến phiêu lưu, thú vị và nhiệm màu.
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Nguyễn Nhật Ánh – người mang nỗi ám ảnh tuổi thơ trở thành chất liệu sáng tác
Kính vạn hoa là bộ truyện thiếu nhi kinh điển, được viết bởi toàn bộ tâm huyết của tác giả Nguyễn Nhật Ánh – một trong những nhà văn hiện đại xuất sắc tại Việt Nam.
Tác giả Nguyễn Nhật Ánh sinh năm 1955 tại ngôi làng có cái tên đặc biệt của huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam – làng Đo Đo. Ông nổi tiếng là nhà văn chuyên viết về sách văn học tuổi trẻ, là tác giả của rất nhiều tập truyện quen thuộc với độc giả nhí trong nước.
Bắt đầu sự nghiệp sáng tác từ năm 13 tuổi, Nguyễn Nhật Ánh chính thức có tác phẩm xuất bản đầu tiên vào năm 1984. Trong suốt hành trình theo đuổi con chữ, ông đã viết với đủ vai trò từ nhà giáo đến nhà thơ, nhà báo, bình luận viên thể thao hay viết về sân khấu. Ông cũng có không ít bút danh như Chu Đình Ngạn, Lê Duy Cật, Anh Bồ Câu, Sóc Phương Đông… Nhưng nổi tiếng nhất có lẽ vẫn là cái tên Nguyễn Nhật Ánh, một nhà văn thân thiết của các bạn đọc nhỏ tuổi tại Việt Nam.
Để thành công với vai trò này, tác giả đã mang chính nỗi “ám ảnh” với tuổi thơ của mình đưa vào từng trang sách. Trong không ít tác phẩm được viết bởi nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, người đọc có thể dễ dàng bắt gặp những cái tên có thật, gắn liền với thời thơ ấu của ông như trường Trần Cao Vân, miền quê Quảng Nam hay ngôi làng Đo Đo.
“Tuổi thơ đối với tôi là cả một thế giới đầy ám ảnh. Tôi luôn luôn bắt gặp mình thổn thức khi nhớ về những ngày thơ ấu. Ấy là khi tôi nhận ra mình đã ở quá xa sân ga tuổi nhỏ. Và tôi viết những cuốn sách để kéo chúng gần lại.” – nhà văn Nguyễn Nhật Ánh chia sẻ trong một bài phỏng vấn.
Rất nhiều tác phẩm cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh nhận được sự đánh giá cao từ giới chuyên môn. Một số đã được chuyển thể thành phim như:
Phim Kính vạn hoa: phát hành năm 2004 của đạo diễn Nguyễn Minh Chung và Đỗ Phú Hải.
Phim Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh: phát hành năm 2015 của đạo diễn Victor Vũ.
Phim Cô gái đến từ hôm qua: phát hành năm 2017 của đạo diễn Phan Gia Nhật Linh.
Phim Mắt biếc: phát hành năm 2019 của đạo diễn Victor Vũ.
Kính vạn hoa – bộ truyện thiếu nhi làm sống lại tình yêu với văn học Việt Nam trong lòng độc giả nhí
Tập truyện Kính vạn hoa được xuất bản lần tiên vào năm 1995 và liên tục ra mắt đều đặn trong suốt 7 năm sau đó. Ban đầu, tác giả dự định sẽ kết thúc Kính vạn hoa ở tập thứ 45. Nhưng dưới đón nhận nồng nhiệt đến không ngờ của độc giả, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh đã quyết định sáng tác thêm 9 tập truyện nữa. Đến năm 2009, hành trình phiêu lưu của bộ ba bạn thân mới chính thức khép lại.
Với 54 tập truyện xoay quanh cuộc sống thường ngày của 3 nhân vật chính là Quý Ròm, Tiểu Long và nhỏ Hạnh, Kính vạn hoa đã đưa người đọc qua mọi khung bậc cảm xúc. Từ tình tiết hài hước, vui vẻ đến khoảnh khắc hồi hộp thót tim và cả những phút xúc động đến rơi nước mắt.
Ngay tại thời điểm ra mắt, Kính vạn hoa đã trở thành hiện tượng trong làng xuất bản Việt Nam, sau này mang về nhiều kỷ lục:
- Bộ truyện nhiều tập nhất của tác giả Việt Nam.
- Bộ truyện tái bản nhanh nhất, có số lượng phát hành nhiều nhất với 7 phiên bản.
- Bộ truyện nhiều nhân vật nhất với hơn 200 nhân vật.
- Đặc biệt, kỷ lục đáng nhớ nhất chính là 10.000 bức thư được gửi đến nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, thể hiện tình cảm của độc giả với bộ truyện này.
Thực chất, Kính vạn hoa ra đời với sứ mệnh làm sống lại tình yêu của độc giả nhí Việt Nam với nền văn học nước nhà. Khi đó, các tác phẩm và tác giả trong nước đang dần bị “ngó lơ” trước sự xuất hiện của những bộ truyện tranh nước ngoài, điển hình nhất là Doraemon. Đến cuối cùng, Kính vạn hoa đã làm tròn sứ mệnh của mình, đem về một làn gió mới cho văn học thiếu nhi Việt Nam, thậm chí còn thành công vượt ngoài mong đợi.
Cuộc sống giản đơn biến thành những trang viết đẹp qua ngòi bút miêu tả tài tình
Truyện Kính vạn hoa mở đầu bằng khung cảnh buổi sáng tháng tư oi ả tại nhà của cậu bạn Quý Ròm, khi “Ba đi dạy. Mẹ đến cửa hàng. Anh Vũ và nhỏ Diệp đi học.” Ngôi nhà chỉ còn tiếng bà buông vài lời cằn nhằn với mấy trò quỷ của cậu cháu trai nghịch ngợm. Không lời văn hoa mỹ, nhưng câu chuyện vẫn cuốn hút độc giả ngay từ những dòng đầu tiên. Có lẽ sự cuốn hút ấy đến từ cảm giác thân thuộc, khi người đọc thấy đâu đó trong cuộc sống của gia đình Quý Ròm cũng có bóng dáng của gia đình mình thương yêu.
54 tập truyện Kính vạn hoa là 54 câu chuyện khác nhau. Tất cả đều xoay quanh sự kiện thường ngày của bộ ba nhân vật như: ở nhà, ở trường, chuyện về ông thầy nóng tính, về chàng lớp phó học tập tội nghiệm Minh Vương, chuyện về quê hay những cuộc thám hiểm nho nhỏ của bộ ba nhân vật chính. Nghe có vẻ không mấy đặc biệt nhưng phải thực sự đọc từng lời văn, độc giả mới cảm nhận được ngòi bút miêu tả tài tình của Nguyễn Nhật Ánh. Muốn vui có vui, muốn buồn có buồn. Khi thì nhẹ nhàng và xúc động, lúc lại hồi hộp và ly kỳ.
Chẳng hạn như khi Tiểu Long giả làm anh Đỗ Nghĩa để lừa bà. Giây phút cậu bạn bịn rịn vì không biết bao giờ mới được gặp bà lần nữa, độc giả cũng có thể hình dung ra dáng vẻ cậu buồn thiu và lưu luyến đến thế nào.
“Tiểu Long nhíu mày cố nghĩ ra chuyện gì để nói với bà. Hôm nay nó muốn ngồi với bà lâu lâu một chút. Ngày mai khi anh Đỗ Nghĩa đã về nhà, hẳn nó sẽ không dám bén mảng lại đây nữa. Nó chả biết đến bao giờ nó mới lại gặp bà, mới lại được ngồi cạnh bà để nghe những ngón tay gầy guộc của bà mơn man lên tóc, lên vai nó.”
Không dừng lại ở đó, nội dung Kính Vạn Hoa còn chứa đựng rất nhiều bài học bổ ích. Nào là bài học về cách đối nhân xử thế, rồi cách để yêu thương mọi người xung quanh. Thậm chí, có cả những bài học thực sự về Toán, Lý, Hóa, Anh Văn, làm thơ hay kể vè.
Có thể thấy, tác giả Nguyễn Nhật Ánh đã phải dày công tìm hiểu muôn mặt cuộc sống dưới góc nhìn của những cô, cậu học trò để xây dựng lên cốt truyện hài hước, đầy ngây ngô nhưng cũng không kém phần sâu sắc.
Truyện thiếu nhi nhưng cũng khiến người lớn say mê
Nhà văn Nguyễn Quang Lập đã từng nhận xét thế này trong lời giới thiệu truyện Kính vạn hoa:
“Với một giọng kể chân chất hồn hậu, khi dí dỏm khi ngọt ngào, cả tếu táo và nghịch ngợm nữa, mỗi cuốn sách của Nguyễn Nhật Ánh giống như một ống Kính vạn hoa. Với các em, chỉ cần xoay khẽ một chút các em sẽ thấy biết bao quen thân và lạ lẫm để rồi ngồi cười khúc khích với nhau, hoặc lặng đi, nhìn nhau rưng rưng tiếc thương một cái gì đã mất. Còn với tôi, mỗi lần xoay khẽ Kính vạn hoa kia, cả tuổi thơ lộng lẫy và đau đớn tưởng đã chìm sâu khuất lấp vào lãng quên bỗng rực lên trước mắt tôi, làm cho tôi lắm khi khó cầm được nước mắt.”
Thật vậy! Nội dung Kính vạn hoa muôn màu muôn vẻ như những hình ảnh nằm trong món đồ chơi tuổi thơ kỳ diệu. Nếu trẻ em đọc Kính vạn hoa như được mở mang tầm mắt với “một ngàn lẻ một” cuộc phiêu lưu mới mẻ, thì người lớn đọc Kính vạn hoa lại thấy tâm hồn xao xuyến khi những kỷ niệm thời thơ ấu chợt ùa về.
Có thể đâu đó, có những ai đó sẽ bắt gặp được chính hình ảnh của mình trong hành trình của câu chuyện 54 tập Kính vạn hoa.Lớn lên không cha, không mẹ như những bạn nhỏ của nhóm Lửa Hồng, phải phiêu bạt vào đời từ sớm, tự mình trải qua các tình huống trong cuộc sống, chống chọi với cám dỗ để lớn lên từng ngày. Hay những ai đó khi đọc được, đơn giản là sẽ nhớ lại khoảnh khắc ngày còn bé có bà bên cạnh, thi thoảng lại tranh món đồ chơi yêu thích với anh chị em trong nhà.
Những bài học ý nghĩa Kính vạn hoa mang đến cho độc giả không nằm ở lời răn đe đanh thép hay lời khuyên dài dòng và sáo rỗng. Độc giả phải đọc, phải cảm nhận mới có thể thấy được điều mà tác giả gài gắm vào từng trải nghiệm của bộ ba Quý – Hạnh – Long.
Xem thêm:
- Chuyện con mèo dạy hải âu bay – Lời hứa và tình yêu không ranh giới
- Alice ở xứ sở thần tiên – Hành trình nhiệm màu cho trẻ em suốt 158 năm
Khi trưởng thành, người ta vẫn có thể nhìn thế giới qua lăng kính muôn màu muôn vẻ. Nhưng những gam màu trong lăng kính ấy sẽ khó mà rực rỡ như ngày còn bé. Kính vạn hoa được tác giả Nguyễn Nhật Ánh viết như một món quà, không chỉ dành tặng các độc giả nhí, mà còn gửi đến cả những người lớn – những người muốn tìm về tuổi thơ hồn nhiên và đầy màu sắc.
Nguồn trích dẫn văn học: Tác phẩm “Kính vạn hoa” và một số bình luận của các nhà văn về tác phẩm.
