Ưu và nhược điểm của các hình thức xuất bản sách

Hiện tại việc ra đời một cuốn sách được thực hiện theo nhiều hình thức khác nhau. Bạn có thể lựa chọn phương án tự xuất bản online, tự xuất bản truyền thống, hoặc hợp tác xuất bản để cuốn sách của mình đến được với độc giả cả trong nước lẫn quốc tế. 

Với sự phát triển của internet, thương mại điện tử, mỗi cá nhân được quyền tìm hiểu và quyết định dễ dàng hình thức xuất bản sách. Mỗi cuốn sách sẽ có một số phận riêng, có thể bán chạy hoặc cũng có thể chưa được quan tâm. Tuy nhiên, khi bạn quyết định xuất bản sách đầu tay của mình, bạn đã đi gần hết chặng hành trình trở thành tác giả sách. Cuốn sách cho bạn nhiều giá trị hơn là việc mang về cho bạn khoảng nhuận bút nào đấy. 

Trong quá trình lựa chọn hình thức xuất bản, trong bài viết này, tôi sẽ giải thích rõ hơn các phương án để một cuốn sách ra đời với những ưu và nhược điểm riêng. 

Hình thức xuất bản sách Free eBook

Nếu mười năm trước, các tác giả chỉ trông đợi tác phẩm bản in cho cuốn sách của mình. Thì ngày hôm nay, với sự phát triển vượt bậc của thương mại điện tử, các eBook bắt đầu xuất hiện và dần chiếm ưu thế trong lòng độc giả. Chính nhờ các công cụ hỗ trợ đọc sách trực tuyến như Kindle của Amazon mà lượng người mua bắt đầu ngày càng gia tăng. Thậm chí, các tác giả giờ đây có thể theo dõi doanh số sách của họ mỗi ngày trên internet. 

Theo số liệu của Good E-Reader công bố cho thấy tháng 6/2020, doanh số từ sách điện tử của Hoa Kỳ đã tăng 10,7% so với tháng 4/2019. Việc xuất bản sách điện tử không có dấu hiệu chậm lại, nhất là trong thời gian thế giới đang đối mặt với dịch bệnh COVID-19 và giãn cách xã hội. 

Tuy nhiên, tại thị trường Việt Nam thì con số này còn rất khiêm tốn. Trong 2 năm 2017-2018, số lượng ấn phẩm sách điện tử chỉ khoảng 200 trong khi số lượng sách in lại rơi vào khoảng 30.000. Sự chênh lệch giữa eBook và sách in không hề nhỏ. 

Một trong những lý do để tác giả Việt chưa tập trung quá nhiều vào eBook là vì chúng ta vẫn chưa có nhiều nền tảng để tích hợp số lượng lớn đầu sách đáp ứng nhu cầu độc giả như Google Ebook Store,  Amazon Free Kindle Ebook, Library Genesis, Internet Archive… Mặc khác, tại Việt Nam vẫn còn vấn nạn vi phạm bản quyền ngày một gia tăng. Trong khi sách điện tử lại dễ dàng được sử dụng lại nội dung.

Nếu bạn muốn cuốn sách của mình được nhiều người biết đến một cách nhanh chóng nhất mà không cần đầu tư nhiều tiền cho marketing, bạn nên cân nhắc viết eBook và gửi tặng độc giả. Việc làm này vừa giúp bạn có thêm kinh nghiệm cho lần đầu ra mắt sách, vừa tạo được một danh sách khách hàng tiềm năng cho các cuốn sách tiếp theo hoặc dịch vụ tương lai bạn muốn bán. 

Bạn có thể sử dụng các công cụ miễn phí để đưa sách mình lên trên đó như Amazon Kindle Direct Publishing, Google Play. Với kho sách điện tử khổng lồ hỗ trợ các nền tảng Kindle, iPad, iPhone, PC, Mac, Android, bạn có thể đưa sách mình lên một cách miễn phí để thu hút hàng triệu độc giả cả trong lẫn ngoài nước. Ngoài ra, bạn có thể tự tạo website riêng cho mình và giới thiệu cuốn sách đầu tay với những nội dung cuốn hút để khuyến khích bạn đọc nhấn vào đường link điền thông tin để tải sách về. 

Xuất bản Free Ebook là một hình thức bạn nên thử khi lần đầu bắt tay vào việc viết sách. Quá trình đưa ra một cuốn Ebook hoàn toàn miễn phí cho người đọc sẽ mang đến bạn nhiều giá trị khi bạn xác định cho đi trước. Tôi đã từng thấy nhiều bạn khi công bố tác phẩm đầu tay của mình ở dạng Free Ebook nhận được nhiều phản hồi tích cực cũng như lượng tải về mỗi ngày gia tăng từ cộng đồng. Thông qua cuốn sách với lượng tri thức và mức độ đầu tư chuyên nghiệp, các bạn ấy đã có được cho mình những khách hàng đầu tiên sẵn sàng dùng dịch vụ liên quan mà bạn ấy cung cấp hoặc thuê bạn ấy viết sách cho mình. 

Sẽ không tránh khỏi những khó khăn về vấn nạn bản quyền, các hình thức sao chép vô tội vạ nhưng hãy cứ cho đi thật nhiều bạn nhé. Một ngày nào đấy, bạn chắc chắn sẽ nhận về quả ngọt xứng đáng cho sự cho đi miệt mài không vụ lợi của bản thân. Bạn cũng nên chuẩn bị tinh thần cho việc tự học hỏi các hình thức dàn trang, thiết kế bìa để tự mình hoàn thiện cuốn sách đầu tiên nếu không muốn phát sinh thêm bất kỳ chi phí nào. 

Hình thức xuất bản sách online 

Khác với con đường xuất bản truyền thống mà tôi sẽ đề cập trong phần sau, việc tự xuất bản online mang lại nhiều lợi ích khiến bạn cũng phải ngạc nhiên. Giấc mơ trở thành tác giả sách với tác phẩm đầu tay đều mang trong nó vẻ đẹp nhất định để bạn hành động. Có thể những băn khoăn về con đường xuất bản khiến bạn chùn bước mỗi khi con chữ tuôn ra. Nhưng bạn đừng quá lo lắng! Thay vì sợ các nhà xuất bản sẽ từ chối bản thảo, bạn có quyền tự làm sách cho riêng mình. Và nếu bạn không đủ kinh phí cho việc làm sách truyền thống, bạn có thể lựa chọn đi theo hướng tự xuất bản online. 

Sách điện tử không tốn quá nhiều thời gian để hoàn thiện. Nếu sách in, bạn cần đạt đủ số lượng trung bình (theo như các nhà xuất bản gợi ý) khoảng 50.000 – 70.000 cho lần ấn bản đầu tay, thì sách điện tử, số lượng chữ trung bình chỉ cần 15.000 từ. 

Bạn có thể mất một năm để hoàn thiện bản thảo sách in, nhưng bạn chỉ mất khoảng một tháng để hoàn thành eBook đầu tiên của cuộc đời. 

Nếu bạn tự xuất bản sách online, bạn có cơ hội nhận về mức nhuận bút hấp dẫn từ việc bán sách. Ví dụ như bạn đưa sách mình lên Amazon, bạn sẽ được trả nhuận bút lên tới 70%. Và điều thú vị hơn là mức nhuận bút này có thể gửi đến bạn trong suốt cuộc đời. Bạn viết cuốn sách chỉ một lần, nhưng sau khi nó được mang lên nền tảng bán trực tuyến như Amazon, Google Play… việc độc giả mua chúng sẽ không giới hạn được thời gian. Có thể bạn viết sách và xuất bản nó vào năm 2020, nhưng 10 năm sau, 20 năm sau, thậm chí 30, 40 năm sau, sách bạn vẫn được bán. Bạn có thấy thích thú với điều này?

Dù thị trường tự xuất bản online vẫn còn nhiều trở ngại như chưa có nhiều nhà xuất bản cấp giấy phép sách điện tử, chưa có nhiều nền tảng bán sách trực tuyến tại Việt Nam, chưa có chính sách bảo vệ bản quyền chặt chẽ… Tuy nhiên, eBook là xu thế tất yếu của sự phát triển. Việc đọc eBook đã trở nên phổ biến tại quốc tế và tại Việt Nam chúng ta đã khá quen thuộc với thể loại này. Thế nên, việc bạn đi theo hướng tự xuất bản online vẫn là một lựa chọn hợp lý. 

Thay vì lo sợ các nhà xuất bản sẽ từ chối mua bản quyền sách của bạn, bạn có thể lựa chọn hướng đi mới này khi có kinh phí từ 10.000 – 30.000 triệu (bao gồm chi phí marketing). Để tự xuất bản online, bạn cần xin giấy phép từ nhà xuất bản như nhà xuất bản Trẻ, nhà xuất bản Thế giới, nhà xuất bản Thanh niên,… Sau đó có thể tự đưa sách của mình lên các nền tảng tại Việt Nam như Waka, sachweb, iPub,… hoặc các nền tảng quốc tế như Amazon, Google Play. Trong đó các nền tảng quốc tế bạn không cần phải xin giấy phép. 

Một điểm đặc biệt bạn cần lưu ý là trong quá trình xin giấy phép, thường các nhà xuất bản sẽ không ưu tiên lắm cho các tác giả lần đầu. Họ sẽ có lý do như họ đang chờ thông tin chấp nhận của Cục Xuất bản In và Phát hành, hoặc họ đang chưa có kế hoạch cấp phép, hoặc họ bảo bạn đợi bao lâu thì còn tùy vào độ hút nội dung bạn viết ra. Vì những điểm khó khăn như vậy nên chúng tôi tạo ra DIMI Book, đơn vị hỗ trợ tác giả tự làm sách. Nếu bạn có bản thảo và chưa biết nên gửi đến nhà xuất bản nào hoặc bị nhà xuất bản từ chối cấp phép, bạn có thể liên hệ đến chúng tôi để được hướng dẫn hoặc hỗ trợ cấp phép nếu muốn. 

Tự xuất bản sách truyền thống

Số lượng sách in tại Việt Nam vẫn chiếm ưu thế và được độc giả lựa chọn nhiều hơn. Nếu bạn đã hoàn thiện bản thảo và gửi đến một đơn vị làm sách hoặc nhà xuất bản với sự đồng ý mua lại của họ. Tôi xin chúc mừng bạn! Từ giai đoạn ký hợp đồng trở về sau, tất cả những công đoạn cho ra cuốn sách sẽ được họ lo từ A đến Z mà bạn không cần quan tâm quá nhiều. Tuy vậy, việc ra đời cuốn sách có thể mất tầm 6 tháng đến 1 năm. Chưa kể, nếu bạn là một tác giả mới, con đường ra sách càng trở nên khó khăn hơn khi nhà xuất bản sẽ ưu tiên làm sách cho các tác giả đã từng có sách, đã nổi tiếng, đã có lượng cộng đồng để bán được sách nhanh. Bạn cũng chỉ nhận được mức nhuận bút trung bình từ 20 – 30 triệu. Con số này chưa thực sự tương xứng với những gì bạn bỏ ra cho việc hoàn thành bản thảo. Vì vậy, một số tác giả đã lựa chọn việc tự xuất bản. 

Tự xuất bản truyền thống có nghĩa là bạn chỉ cần mang bản thảo sau khi hoàn thiện đến đơn vị xuất bản để xin các thủ tục về xuất bản, phát hành. Nhà xuất bản sẽ đọc bản thảo để quyết định xem ấn phẩm có vi phạm gì không trước khi cấp phép. Sau khi cầm tờ giấy xuất bản trên tay, bạn có thể đến nhà in cho công đoạn chuẩn bị đưa sách ra thị trường. Vì toàn quyền sở hữu cuốn sách nên các chi phí từ xin giấy phép đến in ấn…, bạn cần tự bỏ ra. Việc tự xuất bản giúp bạn có được toàn bộ lợi nhuận của việc bán sách thay vì nhận nhuận bút được tính theo % giá bìa và số lượng bản in. 

Trong hành trình tự xuất bản online, bạn cũng có thể lựa chọn đồng hành cùng một đơn vị xuất bản để họ tư vấn các quy trình giúp bạn. Họ có thể giúp bạn tư vấn xem nội dung nào sẽ bán chạy, nên viết thế nào, họ sẽ giúp bạn lo từ A đến Z các khâu cho đến khi sách bạn xuất hiện trên kệ. Việc này sẽ giúp bạn tiết kiệm được một khoảng thời gian và kinh phí đáng kể nếu tự mình tìm hiểu và thuê đơn vị không chuyên bên ngoài. 

Làm sách cũng giống như bạn đang xây dựng một doanh nghiệp riêng của mình, bạn cũng cần vốn, cần cộng sự làm cùng và cần một kế hoạch kinh doanh, marketing cho sản phẩm, dịch vụ của mình. Vì thế, việc bỏ vốn và chấp nhận những rủi ro là một trong những yếu tố bắt buộc bạn cần có trong quá trình tự làm sách truyền thống. 

Hợp tác xuất bản với các nhà xuất bản

Một trong những phương án an toàn hơn khi quyết định tự làm sách, đó là hợp tác xuất bản với các đơn vị chuyên môn uy tín. Khi hợp tác xuất bản, bạn vừa có cơ hội được cộng tác với một nhà xuất bản lớn cho cuốn sách đầu tay, đồng thời trải nghiệm việc tự bỏ kinh phí ra làm sách theo phương thức 50 – 50.

Bạn có thể tham khảo kinh phí để làm ra một cuốn sách cho hình thức hợp tác 50 – 50 bên dưới:

*Bảng giá chỉ mang tính tham khảo, chi phí có thể dao động tùy vào đơn vị làm sách. 

Các kinh phí của nhà xuất bản với hình thức 50 – 50 đã được giảm 50% do bạn lựa chọn hợp tác. Trong trường hợp bạn không chọn mà thuê dịch vụ từ A đến Z của họ, chi phí sẽ cao hơn rất nhiều. 

Việc hợp tác xuất bản sẽ giúp bạn vừa giảm kinh phí làm sách vừa có thêm cơ hội tiếp thị cho sách ở các nhà phân phối lớn nằm trong hệ thống của đơn vị đó. Ví dụ như Alphabooks sẽ có các cửa hàng trên toàn quốc cho các sách mà họ sản xuất, hoặc họ có thể bán trên các trang thương mại điện tử, và phát hành cho các cửa hàng sách lớn như Fahasa, Phương Nam. 

Trong quá trình đàm phán, họ sẽ mua 50% số lượng sách dự định in với mức nhuận bút trung bình như tôi đã đề cập ở trên, có thể dao động từ 10 – 15% giá bìa nhân với số lượng in. 50% còn lại cần bạn trả cho các khoản phí để sách được xuất bản như thiết kế, dàn trang, đọc bông, phí quản lý… 

Hình thức hợp tác xuất bản sẽ giúp sách bạn có cơ hội được phát hành rộng rãi trên toàn quốc nhanh chóng và thuận lợi hơn thay vì loay hoay thuyết phục Phương Nam book hay Fahasa nên bán sách cho bạn. 

Có một vấn đề mà tôi và hầu hết các tác giả sách cũng đang e ngại là mức chi phí cho các đơn vị lớn rất cao. Thay vì vậy, bạn có thể chọn các đơn vị nhỏ hơn với mức chi phí được thiết kế phù hợp hơn cho từng đối tượng khách. 

Có thể các đơn vị lớn sẽ ưu tiên xuất bản những cuốn sách của tác giả uy tín, có sách bán chạy hơn là tác giả đầu tay, nên thời gian sách bạn đến với độc giả cũng bị nới dài ra. Trong khi đó, các đơn vị sách mới bước chân vào ngành từ 1 – 3 năm vẫn có đủ khả năng và tâm huyết để đồng hành cùng bạn. Khi lượng sách xuất bản ít hơn, bạn sẽ được chăm chú hơn và được tư vấn kỹ càng hơn, đơn nhiên, thời gian ra sách được rút ngắn có thể chỉ còn 2 tháng. 

DIMI Book là một đơn vị làm sách chuyên nghiệp đủ năng lực và sự tâm huyết để giúp bạn đồng hành trên hành trình đưa cuốn sách đầu tay của mình đến độc giả. Với các cuốn sách đang có cho mình chỗ đứng cho thị trường như Rạng danh tài trí Việt năm châu, Hướng dẫn thiết lập Farmstay,… Và một số bản thảo được biên tập đã hỗ trợ tác giả đầu tay bán được bản quyền cho các nhà xuất bản lớn của Việt Nam. Tập thể DIMI Book sẽ gửi đến bạn sự chỉ dẫn để bạn lựa chọn con đường nào phù hợp với mình. 

Dù lựa chọn làm Free Ebook, hay tự xuất bản online, tự xuất bản truyền thống hoặc hợp tác xuất bản, bạn đều có trải nghiệm và có được những thành quả đáng tự hào trên con đường viết sách của mình. Vì thế, hãy suy nghĩ và cân nhắc cẩn thận dựa trên điểm mạnh về năng lực và tài chính để quyết định hình thức nào mình sẽ chọn. 

DIMI Book cũng cho ra đời cuốn Ebook “Đừng nói “Tôi viết sách” nữa! Hãy thực sự bắt đầu!” hoàn toàn miễn phí như một cẩm nang chia sẻ đến bạn cách thức và quy trình cho ra tác phẩm sách đầu tay của mình. Các bạn có thể tải về tại đây để đọc nhé!